سالیانه حدود 1.3 میلیارد تن از مواد غذایی در سرتاسرجهان از بین‌ می‌روند. در سوئیس، محققین در تلاش برای بهره‌گیری از پتانسیل‌های فناوری نانو برای مبارزه با این چالش جهانی می‌باشند. محققین انستیتو فناوری فدرال لوزان (EPFL)، در حال توسعه نوعی فناوری بسته‌بندی هوشمند بوده که شناسایی وضعیت سلامت مواد غذایی و کنترل محصول در زمان واقعی را ممکن می‌سازد.

طبق اعلام سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سالیانه حدود یک‌سوم از کل مواد غذایی تولید شده، در مزارع، مغازه‌های عرضه محصولات و خانه‌ها از بین می‌رود. در این میان، سوئیس از کشورهایی است که آمار بالایی در این زمینه داشته و سالیانه چیزی بالغ بر 190 کیلو غذا به ازای هر فرد سوئیسی هدر می‌رود!

در واکنش به این موضوع، پروژه‌ای سه‌ساله در انستیتو فناوری فدرال لوزان تعریف شده و یک محقق ایرانی پست دکتری، در تلاش برای یافتن راه حل این معضل بزرگ است. ایده مطرح‌شده توسط «نیلوفر شریف»، مبتنی بر حسگرهایی است که کنترل محصولات غذایی را در زمان واقعی ممکن می‌نماید. برای همه ما پیش آمده که ظرف ماستی در گوشه یخچال، از نگاهمان پنهان شده و زمانی آن را ببینیم که تاریخ‌مصرفش گذشته باشد. در چنین وضعیتی، بدون آن‌که از خراب شدن ماست اطمینان داشته باشیم، آن را در پلاستیک زباله انداخته و به کوهی از مواد غذایی تلف‌شده اضافه می‌کنیم. اما آیا واقعاً خوردن آن ماست مشکلی داشت؟ واقعیت این است که شاید غذای موجود در بسته‌بندی‌ها، علیرغم پایان اعتبار مصرف آن‌ها، هنوز هم سالم و خوشمزه باشند!

کلید اصلی محققین لوزان برای رفع چالش ضایعات مواد غذایی، استفاده از پتانسیل‌های فناوری نانو است. آن‌ها در حال ساخت حسگرهایی مبتنی بر نانولوله‌های کربنی هستند که تشخیص علائم تخریب یک ماده غذایی را بهبود می‌بخشد. این حسگرهای بسیار کوچک، در بسته‌بندی‌های مواد غذایی تعبیه شده و با آغاز فاسد شدن و خرابی آن‌ها، واکنش نشان می‌دهند. در ادامه، داده‌های اطلاعاتی از طریق یک سیستم از پیش تعریف شده، تفسیر گردیده و به شکل یک هشدار قابل‌تشخیص توسط مصرف‌کننده، بر روی بسته‌بندی مواد غذایی نشان داده می‌شوند.

گفتنی است که غذاهای مختلف، با نرخ‌ها و در شرایط متفاوتی از سطح نور و رطوبت تجزیه می‌شوند. حسگرهای ابداعی، می‌توانند به فعالیت باکتریایی یا قارچی روی غذاها واکنش نشان داده و عملیات نظارتی را به خوبی ممکن نمایند. یکی از راه‌های انجام این کار، نظارت بر سطح «pH» برای تعیین اسیدی یا قلیایی بودن ماده و در نتیجه، وضعیت تجزیه غذا است. نیلوفر شریف در این خصوص می‌گوید: «اگر محصولی داشته باشیم که در آن هیچ فعالیت میکروارگانیسمی وجود نداشته باشد و مثلاً pH هفت باشد (حالت خنثی)، وقتی فعالیت میکروارگانیسم‌ها آغاز می‌گردد، این pH تغییر می‌کند. در واقع، اگر حسگر تغییرات pH را تشخیص دهد، ما را از فعالیت میکروارگانیسم‌ها مطلع می‌کند». طبق این دستورالعمل، اگر «pH» به یک منطقه ناامن تغییر یابد، برچسب مواد غذایی، به فروشندگان یا خریداران هشدار داده که غذا دیگر برای خوردن ایمن نیست.

لازم به تأکید است که این پروژه، بخشی از برنامه صنعت غذایی سوئیس، با عنوان «Future Food Initiative» است که هدف آن، گسترش تحقیقات و آموزش در زمینه غذا و تغذیه مناسب می‌باشد.

مرجع: «Swiss Info»