محققین دانشگاه اسکاتلندی آبردین (University of Aberdeen)، در تلاشند تا با استفاده از فناوری نانو در صنعت نفت و گاز، تولید گاز در دریای شمال (North Sea) را افزایش دهند. در حالی‌که فناوری نانو بیشتر برای حوزه‌هایی همچون پزشکی شناخته شده و کمتر در صنایعی مانند نفت و گاز از آن استفاده می‌شود، این محققین در تلاش برای ورود هر چه بیشتر آن به صنعت پردرآمد نفت و گاز بوده و دست بر روی نقاط حساسی همچون استخراج و فراوری گاز گذاشته‌اند.

در این فناوری که تحت عنوان «مایعات هوشمند» (Smart Fluids) توسعه یافته است، از نانوذرات به منظور بهبود تکنیک‌های موجود برای تولید و استخراج گاز استفاده می‌شود. توسعه‌دهندگان این فناوری، بر این باورند که به کمک این فناوری پیشرفته، تولید میادین گازی دریای شمال افزایش یافته و بازی در صنایع نفت و گاز منطقه تغییر می‌کند.

نانوفناوری در حوزه‌های گسترده‌ای کاربرد دارد، اما با توجه به روند تجاری‌سازی این فناوری در حوزه‌های خاص و البته شاید رسانه‌ای شدن بیشتر آن‌ها، باور عموم به این سمت‌وسو رفته که کاربردهای این فناوری باارزش، در دیگر صنایع با محدودیت‌های جدی‌تری روبرو است. این در حالی است که پتانسیل‌های فناوری نانو برای بهبود و توسعه حوزه‌های مختلف، کاملاً تأیید شده است. یک مثال خوب برای این موضوع، نوآوری جدید محققین دانشگاه آبردین است که می‌تواند روند استخراج گاز و کارایی تکنیک‌های فعلی را به‌کلی متحول نماید. این پروژه که از سوی دو ایرانی به نام‌های دکتر امین شریفی و دکتر روزبه رفعتی هدایت می‌شود، مشکل فشار کم مخازن گازی را مرتفع می‌نماید.

دکتر شریفی در این زمینه می‌گوید: «یکی از چالش‌های بزرگ در رابطه با تولید و استخراج گاز از مخازن بالغ، فشار کم آن‌ها است که فناوری‌های فعلی استخراج گاز را غیراقتصادی می‌نماید. ما از سال 2018 میلادی، با شرکت‌های نفت و گاز در حال بحث در مورد این مسائل بوده‌ایم و بر اساس تحقیقات بنیادینی که در دانشکده فنی صورت گرفته، از فناوری نانو برای تولید مایعات هوشمند استفاده کردیم که پتانسیل غلبه بر چالش مذکور را فراهم می‌کند». بنا به گفته این محقق ایرانی، طی 15 ماه آینده، کارایی فناوری مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته و در صورت موفقیت، در سال 2021 در دریای شمال به کار گرفته می‌شود.

دکتر رفعتی هم می‌افزاید: «پتانسیل این فناوری بسیار زیاد بوده و پیشرفت قابل‌توجهی در تولید سالانه چاه‌های گازی پیش‌بینی شده است. این فناوری، نه تنها افزایش سود اقتصادی را از طریق صرفه‌جویی‌های عملیاتی ممکن می‌سازد، بلکه در مقایسه با فناوری‌های فعلی، یک راهکار سازگار با محیط‌زیست است که می‌تواند بازی را در صنعت تغییر دهد».

گفتنی است که پروژه مذکور، با پشتیبانی مرکز فناوری نفت و گاز «OGTC» و سه شریک صنعتی، شامل «Schlumberger»، «ChampionX» و «Chrysaor Production UK Limited» در حال اجرا است. کاریگ هادچ (Craig Hodge) که از مهندسین «OGTC» است، معتقد است که نانوذرات بکار گرفته شده، برای افزایش عملکرد و پایداری فوم‌ها قابل استفاده بوده و نه تنها زمان بازدهی چاه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه از طریق کاهش مواد شیمیایی مورد نیاز، آسیب‌های محیطی را نیز کاهش می‌دهد.

مرجع: «digit»