طیف گسترده قابلیت‌های فناوری نانو، موجب شده تا کاربردهای مختلفی برای این فناوری، در صنایع پزشکی و دارویی، محیط‌زیست، فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی و ... معرفی گردد. تقاضاهای موجود برای نانوفناوری در بخش‌های مختلف، منجر شده تا بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، بازار این فناوری در طی سال‌های 2020 تا 2025 میلادی، با رشد سالیانه 13.55 درصدی روبرو گردد.

در این میان، یکی از کاربردهای کلیدی نانوفناوری، به حوزه الکترونیک و محصولات نیمه‌هادی اختصاص داشته و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2025 میلادی، این بازار رشد سالیانه 15.01 درصدی را تجربه نماید. از جمله محرکه‌های اصلی دیگری که برای گسترش بازار فناوری نانو در سال‌های آتی معرفی شده است، می‌توان به تقاضا برای بخش پزشکی و سلامت، تصفیه پسماندهای آبی و سایر مسائل زیست‌محیطی و همچنین انرژی‌های تجدیدپذیر، اشاره نمود. کاربردهای فناوری نانو در بخش پزشکی و سلامت، در طیف‌های گسترده‌ای خود را نشان داده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌ها، استفاده از نانوذرات برای دارورسانی هوشمند به سلول‌های مورد نظر است که بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، می‌تواند آینده صنعت دارو را به صورت قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد. این مسئله، تا حدی است که بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط انجمن بین‌المللی تولیدکنندگان دارو (IFPMA) که در سال 2020 منتشر شده است، بیش از 7000 ترکیب دارویی جدید بر این اساس در حال توسعه می‌باشد. در کنار استفاده از فناوری نانو، برای تولید داروهای جدید، استفاده از آن برای روش‌های تشخیصی، درمان‌های آنتی‌باکتریال و جلوگیری از خونریزی نیز، از دیگر نقاط قابل توجه است.

در طی سال‌های گذشته، به علت گسترش صنایع مختلف، پسماندهای تولیدی این صنایع نیز با رشد قابل توجهی روبرو شده و این مسئله، نیاز به سیستم‌های مناسب برای تصفیه پسماندها را ضروری نموده است. در همین راستا، هر ساله نیاز به غشاهای نانویی مورد استفاده برای تصفیه فاضلاب، با رشد بیشتری روبرو شده و تقاضا برای آن، افزایش می‌یابد. در عین حال، سازگاری نانومواد با محیط‌زیست نیز، منجر به افزایش کاربردهای آن‌ها در بخش‌های مختلفی شده است. در خصوص استفاده از فناوری نانو در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر نیز، یکی از نقاط ویژه تمرکز، توسعه سلول‌های خورشیدی و بهبود عملکرد آن‌ها به واسطه قابلیت‌های فناوری نانو است.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، 2.1 میلیارد نفر در جهان، برای دسترسی به آب آشامیدنی با مشکل روبرو بوده و بالغ بر 1 میلیارد نفر نیز، با مسئله دسترسی به سیستم‌های بهداشتی مناسب دست‌وپنجه نرم می‌کنند. نیاز شدید به آب آشامیدنی، شرایط مناسبی را برای تأمین‌کنندگان نانویی فراهم نموده تا بتوانند بخشی از این بازار که در سال 2020 میلادی، ارزشی بالغ بر 48.89 میلیارد دلار داشته را از آن خود نمایند.

از دیگر روندهای جانبی بازار فناوری نانو، می‌توان به تولید مواد سبک و مستحکم اشاره نمود. پیش‌بینی‌ها نوید تولید نسل جدید تجهیزات و وسایل سبک و با استحکام قابل توجه را مبتنی بر گرافن و نانولوله‌های کربنی می‌دهد. همچنین می‌توان به کاربرد فناوری نانو در مصالح ساختمانی نیز اشاره نمود که احتمالاً در آینده نزدیک، رشد چشمگیری را تجربه می‌نماید. از جمله کاربردهای عمده فناوری نانو در صنعت ساختمان، توسعه آئروژل‌های مبتنی بر سیلیکا برای توسعه عایق‌ها و همچنین کاهش انتشار دی‌اکسید کربن در فرآیند تولید سیمان اشاره نمود.

لازم به تأکید است که در کنار این فرصت‌های رشد و پتانسیل‌های خیره‌کننده نانوفناوری، چالش‌های بزرگی هم وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها، مقیاس‌پذیری تولید است. بسیاری از نانومواد توسعه یافته در مقیاس آزمایشگاهی، عملکردی عالی از خود نشان می‌دهند، اما لازمه تجاری‌سازی موفق آن‌ها، مقیاس‌پذیری تولید با قیمتی مقرون‌به‌صرفه و عملیاتی است. باید منتظر ماند و روند تجاری‌سازی فناوری‌های نانویی در صنایعی مانند هوافضا، خودرو، پزشکی، کشاورزی و صنایع ورزشی را در سال‌های آتی به نظاره نشست.

مرجع: «Research and Market»