امروزه کاربردهای تجاری متعددی برای نانوفناوری توسعه یافته که از آن جمله، می‌توان به انواع پوشش‌های نانویی، پلتفرم‌های دارورسانی، تجهیزات پزشکی و سلول‌های خورشیدی اشاره نمود. با این حال، این فناوری نوظهور دارای برخی کاربردهای خاص و نسبتاً متفاوت، مثلاً در حوزه تحقیقات جنایی (پزشک قانونی) است. پیشرفت‌های سریع فناوری نانو، توانسته علم پزشکی قانونی را به شدت متحول نموده و دستاوردهای شایان ذکری را در این حوزه به دنبال داشته باشد.

یکی از نخستین موضوعات در علم پزشکی قانونی، شناسایی اثرانگشت است که از زمان‌های بسیار قدیم توسط جرم‌شناسان بکار گرفته می‌شد. از سال‌های ابتدایی دهه 1970 میلادی، فناوری نانو به‌عنوان یکی از راهکارهای بهبود شناسایی اثرانگشت محسوب می‌شد و هنوز هم توسعه‌های جدیدی برای آن در دست انجام است. چهار دهه پس از استفاده از نانوذرات طلا و نقره برای تشخیص اثرانگشت، اخیراً گروهی از محققین توانسته‌اند نوعی پودر نانویی کاملاً جدید مبتنی بر «ZnO-SiO2» توسعه دهند که امکان تشخیص اثرانگشت روی سطوح خشک و مرطوب را فراهم می‌کند. این نانو پودر بسیار کارآمد، ریزه‌کاری‌های اثرانگشت را به خوبی نشان داده و از همین رو، یک فاکتور کلیدی برای جرم‌شناسان محسوب شده و درصد خطا را به شدت کاهش می‌دهد.

نوآوری نانویی دیگر در حوزه جرم‌شناسی، کشف بقایای مواد منفجره  است که یک چالش بزرگ به شمار می‌رود. باقی‌مانده‌های مواد منفجره، می‌تواند به محلی بسیار دورتر از محل واقعی پراکنده شود و همین مسئله، می‌تواند کار را برای کارآگاهان و جرم‌شناسان دشوار نماید. نانوفناوری امکان شناسایی مقادیر کم از مواد منفجره را در محل جرم فراهم نموده و کار به شدت تسهیل می‌کند. همچنین با استفاده فناوری نانو، امکان شناسایی ذرات میکروسکوپی پودر اسلحه روی دست تیرانداز نیز فراهم می‌گردد. نانوذرات کورکومین (Curcumin nanoparticles) و نانوذرات آمینه (amine-terminated nanoparticles)، به صورت قابل توجهی حساس بوده و امکان شناسایی تری‌نیتروتولوئن (trinitrotoluene) را مهیا می‌کنند.

دیگر نوآوری جالب‌توجه در علم پزشکی قانونی، تجزیه‌وتحلیل «DNA» است که به‌عنوان منحصربه‌فردترین شواهد صحنه جرم، کشف واقعیت را ممکن می‌سازد. امروزه نانوذرات مغناطیسی، به استخراج «DNA» از منابعی مانند پوست، بزاق دهان، خون و مو کمک می‌کند. علاوه بر این، نانولوله‌های کربنی خاصی توسعه یافته‌اند که تجزیه‌وتحلیل توالی‌های «DNA» را با استفاده از میکروسکوپ‌های اتمی ممکن می‌سازند.

این نوآوری‌های تجاری‌سازی‌شده، در کنار برخی کاربردهای دیگر نظیر ردیاب‌های نانویی برای رصد و کنترل محصولات دزدیده شده، ردیاب‌های نانویی تزریقی به بدن محکومان جهت نظارت دقیق بر رفتار آن‌ها و استفاده از نانوذرات طلا برای تسهیل جرم‌های مرتبط با مواد مخدر که در حال توسعه و تجاری‌سازی نهایی هستند، کاربرد وسیع نانو در حوزه جرم‌شناسی و پزشک قانونی را نشان می‌دهد.

مرجع: «AZO Nano»