علی‌رغم موفقیت‌های بزرگ در علم پزشکی مدرن، هنوز هم تلاش‌ها برای یافتن درمان مؤثرتر برای آسیب‌های جدی ناشی از بیماری‌هایی مانند سرطان، اختلالات سیستم عصبی و بیماری‌های التهابی، ادامه دارد. مصداق بارز شکاف‌های درمانی فعلی، آمار پایین درمان‌های اثرگذار و منتج به سلامت بیماران است که در بیماری آلزایمر، در حدود 30 درصد و در بیماری سرطان، کمتر از 25 درصد است. اما چرا درمان‌های فعلی و پیشرفت‌های دارویی، نتایج آنچنان موفقی به همراه نداشته باشند؟ «فرانچسکو نیکوترا»، هماهنگ‌کننده پروژه «NABBA» که از سوی اتحادیه اروپا تأمین مالی گردیده است، پاسخی شفاف به این پرسش می‌دهد: «تنگنای واقعی، فقدان داروهای کارآمد نیست، بلکه دشواری در رسیدن به اهداف درمانی است. بسیاری از اهداف درمانی، به وسیله مجموعه‌ای از موانع بیولوژیکی احاطه شده‌اند و امکان دسترسی به آن‌ها با استفاده از داروهای معمول، وجود ندارد.»

در توضیح بیشتر این سخنان، باید گفت که سیستم دفاعی بدن، دارای مکانیسم‌های متعددی برای از بین بردن مواد خارجی است. این سیستم‌های دفاعی، به‌ویژه برای داروهای نوآورانه بیولوژیک، مانند داروهای ژنتیکی، مشکل‌سازند. پروژه «NABBA» بر همین موضوع متمرکز بوده و با ایجاد کنسرسیومی متشکل از شش مؤسسه تحقیقاتی و پنج شرکت دارویی، در تلاش برای درک بهتر فرایند دارورسانی به مقاصد هدف در بدن بیماران است. ایده نهایی این پروژه که به تازگی به پایان رسیده و امیدها برای آغاز تجاری‌سازی یک کشف بزرگ را زنده نموده است، یک جزء فعال تحت عنوان «Nano Vehicle» است که دارو در آن قرار گرفته و بدون محدودیت، از بدن عبور می‌نماید، تا در جای مناسب رها گردد. این پروژه چهار ساله، با پشتیبانی اتحادیه اروپا و با مشارکت 12 محقق اولیه برای ارتقاء دانش و مهارت و کمک به زمینه‌های در حال پیشرفت و نوظهور نانو داروها، راه‌اندازی شده است.

حامل‌های نانویی مذکور که تحت عنوان خودروهای نانویی معرفی شده‌اند، مونتاژی خودکار از مولکول‌های طبیعی و مصنوعی، مانند لیپوزوم‌ها و پلی‌ساکاریدهای خاص است که می‌توانند در مواجهه با سیستم ایمنی بدن، نامرئی باشند. آن‌ها میزان قابل‌توجهی از دارو را در یک روش کاملاً کنترل شده و هوشمند، به محل مناسب رسانیده و انتشار دارو را کاملاً انتخابی انجام می‌دهند. لازم به ذکر است که در برخی از انواع سرطان، نیاز به حامل‌های دارویی بسیار کوچکی است که بتوانند از شکاف‌های موجود در دیواره‌های عروق لنفاوی در محل تومور، عبور نمایند. این ویژگی، در حامل‌های نانویی پروژه «NABBA»، به چشم می‌خورد. برای این کار، دو رویکرد عمده از سوی تیم تحقیق استفاده شده است:

1) استفاده از اجزای هدف‌گیری مانند کربوهیدرات‌ها، پپتیدها و آنتی‌بادی‌ها، تا به سطح نانو حامل‌ها اتصال یافته و دسترسی به سلول هدف را میسر نمایند.

2) سقوط حامل نانویی با استفاده از پرتو اولتراسوند و آزادسازی و پخش دارو در بافت اطراف هدف.

گفتنی است، آزمایش‌های بالینی انجام گرفته، نشان می‌دهد که احتمالاً اثربخشی قابل توجهی در هدف قرار دادن بافت‌های تومورهای مغزی (یکی از سخت‌ترین موانع پیش روی داروهای بیولوژیک)، وجود دارد. آیا می‌توان امیدوار بود که این نتایج در کوتاه‌مدت، به یک درمان مؤثر برای بیماری‌هایی مانند آلزایمر بدل شوند؟ نیکوترا معتقد است که 10 تا 15 سال، همراه با تقریباً 2 میلیارد یورو سرمایه‌گذاری جدید، نیاز است تا بتوان یک داروی تجاری‌سازی شده و آماده عرضه به بازار، تولید نمود.

مرجع: «news-medical»