یکی از چالش‌های اصلی در توسعه و تجاری‌سازی انواع محصولات دارویی، روش‌های درمانی و فناوری‌های پزشکی، فرایند به نسبت طولانی کارآزمایی‌های بالینی و تست‌های مرتبط با ایمنی و اثربخشی آن‌ها است. این امر، در برخی حوزه‌ها نظیر تولید واکسن و در شرایط استراتژیکی همچون گسترش یک اپیدمی، اهمیت بیشتری می‌یابد. آیا تا به حال با خود فکر کرده‌اید که اگر امکان حذف این آزمایشات پردردسر و طولانی بالینی فراهم می‌شد، چه انقلاب بزرگی در صنعت پزشکی رخ می‌داد؟ این ایده‌ای است که شرکت استارت‌آپی کوریس تکنولوژی (Quris Technologies)، با استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی و نانو، در حال تلاش برای تحقق آن است.

این استارت‌آپ مدعی است که سنسورهای نانویی در کنار سیستم کنترلی مبتنی بر هوش مصنوعی این شرکت که آن را «Patients-on-a-Chip» یا «Human-on-a-Chip» نام نهاده، جایگزین مناسبی برای آزمایشات روی موش‌ها، میمون‌ها و حتی انسان‌ها خواهد بود. سیستم ابداعی کوریس، شامل نانو سنسورهایی برای بررسی اثرات هر دارو یا واکسن بر روی بیماران است که به درک پیامدهای بعدی و نحوه برچسب‌گذاری در سیستم هوش مصنوعی کمک می‌کنند. جالب‌تر این‌که این استارت‌آپ، از نخستین داروی مورد تأیید توسط پلتفرم هوش مصنوعی خود هم خبر داده که احتمالاً در آینده نه چندان دور هم به بازار عرضه می‌شود.

با وجود پیشرفت‌های باورنکردنی فناوری هوش مصنوعی و طیف وسیع کاربردهای آن در صنایع مختلف، اما هنوز هم استفاده از این فناوری در توسعه واکسن و محصولات دارویی کمی دور از ذهن است. حتی در مقیاس کلان‌تر می‌توان ادعا کرد که روند تولید داروها و واکسن‌ها طی دهه‌های اخیر، تغییر چندانی نداشته است. شرکت‌های دارویی که می‌خواهند عملکرد داروهای جدید خود را بررسی کنند، ابتدا باید آن‌ها را روی موش‌های آزمایشگاهی با آناتومی کاملاً متفاوت با انسان‌ها آزمایش نمایند. همین امر، موجب می‌شود تا تقریباً 90 درصد از داروهای آزمایش شده روی موش‌ها، در آزمایشات انسانی با شکست روبرو شوند. در واکنش به این چالش، پروفسور آرون سیچانوور (Aaron Ciechanover) که برنده جایزه نوبل هم هست، با همکاری چند کارآفرین خوش‌فکر و راه‌اندازی کوریس تکنولوژی، سعی دارند تا از تلفیق هوش مصنوعی و نانوفناوری کمک گرفته و برای حل این مشکل قدم بردارند. وی در این باره می‌گوید: «این فناوری به ما کمک می‌کند تا پیش‌بینی کنیم که کدام واکسن‌ها مؤثر هستند».

کوریس تکنولوژی که در سال 2019 میلادی تأسیس گردیده، به تازگی موفق به جذب 9 میلیون دلار برای تسریع فرآیند توسعه پلتفرم تلفیقی هوش مصنوعی و نانوفناوری خود شده است. هدف نهایی این است که شرکت‌های دارویی با دقت بیشتری پیش‌بینی کنند که کدام داروها می‌توانند تست‌های کیفیت و ایمنی مرتبط با آزمایشات بالینی انسانی را با موفقیت پشت سر بگذارند. گفتنی است که این پلتفرم پیشرفته، از چندین تراشه تشکیل گردیده و شامل دستگاه‌های کوچکی است که برای شبیه‌سازی عملکرد اندام‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به این ترتیب، واکسن‌های مختلف را می‌توان به سادگی و از طریق پلتفرم «Human-on-a-Chip» آزمایش کرد، روشی که در مقایسه با آزمایش‌های کنونی روی موش‌ها، بدن انسان را بسیار دقیق‌تر شبیه‌سازی می‌کند. بنا بر ادعای مدیران کوریس تکنولوژی، این شرکت تعداد زیادی پروفایل انسانی ایجاد نموده که منعکس‌کننده تنوع بیشتری از جمعیت جهان است.

گفتنی است که پلتفرم مذکور، برای توسعه و بررسی درمان سندرم ایکس شکننده (Fragile X Syndrome) استفاده شده و با موفقیت نسبی همراه شده است. این بیماری، هیچ مدل حیوانی مشابهی نداشته و عملاً بدون پلتفرم کوریس تکنولوژی، نیازمند آزمایشات انسانی مستقیم برای ایجاد یک داروی کارآمد بودیم. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته، انتظار می‌رود که داروی ساخته شده برای درمان این بیماری، تا سال 2022 به آزمایشات بالینی وارد شود. اگر همه چیز به درستی و مطابق با پیش‌بینی بنیان‌گذاران و تیم علمی کوریس تکنولوژی پیش برود، این پلتفرم می‌تواند انقلابی بزرگ در آزمایش و طراحی داروها و انواع واکسن ایجاد نماید؛ انقلابی که سرعت بالا و هزینه پایین، از مهم‌ترین ویژگی‌های آن بوده و قادر است سال‌ها از زمان توسعه یک واکسن و صدها هزار یا میلیون‌ها دلار در هزینه ساخت یک دارو صرفه‌جویی کند.

مرجع: «Geek Time»