مقدمه

امروزه نانوفناوری به‌عنوان یک فناوری نوظهور، در طیف وسیعی از علوم و صنایع مختلف به‌کار گرفته می‌شود. نگاهی به اخبار دنیای فناوری، به خوبی بیانگر کاربردهای متنوع و گاهاً اعجاب‌برانگیز این فناوری نوین است که موجب شده تا درب‌های جدیدی به روی محققین در توسعه و تجاری‌سازی انواع روش‌های درمانی و پزشکی، تجهیزات الکترونیک، سنسورها، فرآیندهای کشاورزی و پرورش گیاهان، استخراج نفت و گاز، پوشیدنی‌های هوشمند و ... باز گردد.

در این میان، حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی، یکی از کلیدی‌ترین حوزه‌های کاربرد فناوری نانو است. انواع و اقسام تجهیزات نانویی، محصولات دارویی و پلتفرم‌های دارورسانی، جهت بهبود عملکرد روش‌های تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری، توسط محققین مختلف توسعه یافته است. اگر در حوزه پزشکی یا نانو فعالیت داشته باشید، احتمالاً نام چند استارت‌آپ نانویی توسعه‌دهنده فناوری‌های این‌چنینی به گوشتان خورده است.

در این نوشتار، با یکی از این استارت‌آپ‌های موفق به نام «Nanowear» آشنا می‌شویم، استارت‌آپی که با تلفیق هوشمندانه نانوفناوری، هوش مصنوعی و پوشیدنی‌های الکترونیک، انقلابی در مراقبت‌های بهداشتی و بالینی، به‌ویژه در حوزه بیماری‌های قلب و عروق پدید آورده است.

ایده‌ای نوآورانه برای پیوند فناوری‌های نوظهور

دنیای علم و فناوری، با سرعتی مثال‌زدنی در حال پیشرفت بوده و هر روز، نوآوری‌های جدیدی در صنایع و حوزه‌های مختلف معرفی می‌شوند. صنایع پزشکی و دارویی نیز، از این قاعده مستثنی نبوده و حتی می‌توان ادعا کرد که یکی از حوزه‌های پیشگام در زمینه نوآوری، حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی است.

توسعه و تجاری‌سازی نوآوری‌های پزشکی، از سلامت دیجیتال گرفته تا انواع تجهیزات پیشرفته، شامل دستگاه‌های عکس‌برداری پزشکی، پروتزها و اسکلت‌های خارجی و همچنین انواع محصولات دارویی، رقابتی تنگاتنگ در این صنعت به راه انداخته که شاید در نگاه اول، غول‌های دارویی و پزشکی را به‌عنوان سرآمد این ماراتن نفس‌گیر نمایان سازد. اما با کمی دقت، متوجه خواهیم شد که موفقیت تنها در گرو منابع مالی عظیم یا شهرت و بزرگی کسب‌وکار نبوده و موارد متعددی از نوآوری‌های بزرگ پزشکی، در قالب شرکت‌های کوچک استارت‌آپی به‌وجود آمده‌اند. این موضوع، نشان می‌دهد که در کنار اهرم‌های مالی و ساختاری، فاکتورهای دیگری نظیر ایده‌های نوآورانه و یک تیم پویا و خلاق هم در موفقیت کسب‌وکارهای امروزی دخیل است. «Nanowear» را می‌توان یک مثال بسیار خوب از این قضیه دانست!

این شرکت، در سال 2014 میلادی تأسیس شده و در همین دوره بسیار کوتاه، خود را به‌عنوان یکی از پیشگامان صنعت پوشیدنی‌های هوشمند پزشکی و نظارت بر سلامت بیماران مطرح نموده است. هنگامی‌که بیماران مبتلا به اختلالات قلبی و عروقی، از بیمارستان ترخیص می‌شوند، بایستی به‌طور مداوم تحت کنترل و نظارت باشند تا از جلوگیری از عود مجدد بیماری، اطمینان حاصل شود. نانوسنسورهای ابداعی «Nanowear» که در پارچه‌های مخصوصی تعبیه می‌شوند، به پزشکان و بیماران اجازه می‌دهد تا فرآیند نظارت از راه دور، به بهترین وجه صورت گرفته و علائم عود مجدد بیماری، در زمان واقعی شناسایی شوند. تجهیزات مذکور، در زیرانداز بیماران نصب شده و مجموعه‌ای از فاکتورهای سلامت بیمار، از جمله حجم برون دهی قلب، تعداد ضربان قلب و تنفس، امپدانس قفسه سینه و وضعیت عمومی بدن را در قالب الکتروکاردیوگرام چندکاناله (ECG) ارزیابی و کنترل می‌کنند.

دیگر ویژگی منحصربه‌فرد و متمایز فناوری ابداعی «Nanowear»، استفاده از فناوری هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین است که با امتیازدهی به فاکتورهای تعریف شده و تعیین ضرایب سلامت بیمار، پزشکان و تیم‌های مدیریتی مراقبتی را در تشخیص روند بهبود و یا وخامت حال وی یاری می‌دهد. بر این اساس، پزشکان بدون نیاز به بستری کردن بیمار، می‌توانند به وضعیت سلامت وی در زمان واقعی دسترسی یافته و واکنش مناسب، به‌ویژه در خصوص بستری فوری در مواقع اورژانسی داشته باشند.

این ایده نوآورانه که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شده است، مزایای اقتصادی و اجتماعی فراوانی در بر دارد. برای مثال، رفع نیاز به بستری بیماران جهت نظارت بر روند بیماری، کمک می‌کند تا بیمارستان‌ها در هزینه‌های خود به شکل قابل‌توجهی صرفه‌جویی نموده و در عین حال، رضایت بیماران از بازگشت سریع به خانه و دوری از محیط بیمارستانی افزایش یابد.

اقدامات و استراتژی‌ها

مرور فعالیت‌های «Nanowear» در شش سال گذشته، نشان می‌دهد که این شرکت نوپا، استراتژی‌های متنوعی را برای توسعه و تجاری‌سازی ایده خود اتخاذ نموده است. اول از همه، باید به نقش ایده خلاقانه و فناوری‌های پیشرفته مستتر در آن اشاره کرد. درست است که این استارت‌آپ در سال 2014 میلادی تأسیس گردیده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که همه چیز از یک اختراع پتنت شده در سال 2013 آغاز شده است. به عبارت دیگر، ثبت پتنت و اخذ گواهی برای فناوری نانوسنسورهای مبتنی بر پارچه، نقطه عطف شکل‌گیری «Nanowear» و آغاز جدی فعالیت‌های آن محسوب می‌شود.

پس از تأسیس شرکت در سال 2014، تلاش برای توسعه فناوری و عرضه آن در قالب یک محصول کاربردی شروع گردید که نتیجه آن در سال 2016 میلادی، در قالب یک اپلیکیشن کاملاً تجاری مبتنی بر سیستم‌عامل «iOS» و برنامه تحت وب شرکت برای پزشکان عرضه شد و تأییدیه سازمان غذا و دارو نیز در همین سال اخذ گردید.

دیگر اقدام جالب‌توجه «Nanowear» برای کمک به توسعه و تجاری‌سازی فناوری خود، حضور در برنامه‌های شتاب‌دهی بود. این شرکت در سال 2017 میلادی و با هدف بهبود فرآیندهای کسب‌وکار و تأمین منابع مالی و مدیریتی، در برنامه‌های شتاب‌دهی «PlugNPlay»، «SatrX» و «MedTech Innovator» شرکت نمود. این برنامه‌ها، خدمات خود را بدون هر گونه اعطای سهام در ازای حمایت‌های صورت گرفته، به استارت‌آپ‌های متقاضی عرضه می‌کردند و این فرصتی فوق‌العاده در پیش روی این شرکت قرار داد.

«Nanowear»، به برندسازی و فعالیت‌های تبلیغاتی هم به شدت توجه داشت و در همین راستا، حضور در کنفرانس‌ها و مسابقات استارت‌آپی را در دستور کار خود قرار داد. کسب جایزه «رقابت جهانی چالش فناوری‌های سلامت» در سی و ششمین کنفرانس سالانه «JPMorgan»، برگزیده شدن به‌عنوان یکی از هفت شرکت فناوری پزشکی برتر در برنامه «Google Launchpad Studio» و کسب عنوان بهترین شرکت بهداشتی و فناوری‌های پوشیدنی «SXSW Pitch» در سال 2018 میلادی، نتیجه همین تلاش‌ها است.

در کنار تمامی این فعالیت‌ها، توسعه سبد محصولات به‌عنوان یکی از ابزارهای موفقیت «Nanowear» مطرح بوده است. این شرکت در سال 2019 میلادی، در ادامه فعالیت‌های توسعه محصول و با هدف تولید انبوه و افزایش مقیاس، طراحی و ساخت «SimpleSense» به‌عنوان محصول تشخیصی و هشداردهی نارسایی‌های قلبی را در دستور کار خود قرار داد. مطالعات بالینی این محصول، با همکاری دو مرکز پزشکی «Penn State Hershey Medical Center» و «Hackensack Meridian Health» آغاز شده است.

جذب سرمایه؛ اولویتی کلیدی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی استارت‌آپ‌ها، محدودیت مالی برای ادامه فرآیند توسعه فناوری و عرضه محصول نهایی به بازار است. از آنجا که حوزه فناوری‌های پیشرفته و از جمله صنعت مراقبت‌های بهداشتی، از منظر فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای بسیار پرهزینه است، بنیان‌گذاران «Nanowear» از همان بدو تأسیس، تمرکزی خاص بر تأمین مالی و جذب سرمایه داشتند.

بنا بر اطلاعات مالی استخراج شده از وب‌سایت «Crunchbase.com»، این استارت‌آپ در سپتامبر 2014 میلادی و در قالب سرمایه‌گذاری بذر (Seed Round)، موفق به جذب 1.5 میلیون دلار از مؤسسات سرمایه‌گذاری «Social Capital» و «MAS Holdings» شد.

این شرکت در می 2017 نیز، یک بودجه تحقیقاتی از «MedTech Innovator» دریافت نمود که مبلغ آن نامشخص است. از آنجاکه این شتاب‌دهنده، از سرمایه‌گذاران اصلی «Nanowear» است، میزان این گرنت تحقیقاتی چشمگیر ارزیابی می‌شود.

در کنار این دو دور جذب سرمایه، «Nanowear» در وب‌سایت خود، خبر از یک دور تأمین مالی سری «A» در سال 2019 داده که البته هیچ اشاره‌ای به میزان جذب سرمایه و سرمایه‌گذاران احتمالی آن نشده است. با توجه به تجاری‌سازی قریب‌الوقوع محصول و اخذ تأییدیه‌های «FDA»، این سرمایه‌گذاری نیز قابل‌توجه ارزیابی می‌گردد.  

تیم کاری

بنیان‌گذاران «Nanowear»، شامل ونک وارادان (Venk Varadan) و دکتر وی جی وارادان (Vijay Varadan) می‌باشند که به ترتیب به‌عنوان مدیرعامل و مدیر نوآوری شرکت فعالیت دارند. جالب این‌که دکتر وی جی وارادان، مخترع اولیه فناوری نانوسنسورهای مبتنی بر پارچه جهت مراقبت‌های بهداشتی نیز محسوب می‌شود.

حضور جان زیمرمن (John Zimmerman) به‌عنوان مدیر ارشد پزشکی و جان بوهمر (John Boehmer) به‌عنوان محقق و سرپرست پژوهش‌های کاربردی در کنار مجموعه‌ای از مهندسین و مدیران توسعه محصول، نرم‌افزار، کنترل کیفیت و زنجیره تأمین، به خوبی بر دشواری فعالیت در یک حوزه بین‌رشته‌ای و نیاز مبرم به تیمی چندوجهی و مکمل صحه می‌گذارد.

مالکیت فکری؛ رمز موفقیت «Nanowear»

نوآوری در محصول، خدمت یا فرآیند و عرضه آن به بازار، می‌تواند یک مزیت رقابتی جدید در اختیار کسب‌وکارها گذاشته و از طریق تمایز بین محصول جدید و موارد مشابه و موجود در بازار، جایگاه شرکت را در بازار رقابتی بهبود داد. این موضوع، حتی می‌تواند به در هم شکستن نظم و ساختار موجود در بازار انجامیده و شرکت را به یک پیشگام و رهبر جدید صنعت مبدل سازد.

با این توصیفات، چشم‌انداز نوآوری و نقش آن در کسب‌وکار، کاملاً هیجان‌انگیز است، اما چیزی که می‌تواند چالشی جدی در بهره‌مندی از مزایای نوآوری پدید آورد، احتمال کپی‌برداری رقبا از نوآوری توسعه یافته است. در صورتی‌که این پدیده، در حوزه فناوری‌های پیشرفته و به‌طور خاص صنایع دارویی و پزشکی رخ دهد که امکان تقلید و کپی‌برداری از محصولات و نوآوری‌ها ساده‌تر است، با توجه به حجم سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه‌ای، نرخ بازگشت سرمایه به شدت پایین می‌آید. اینجا است که سیستم‌های مالکیت فکری، برای محافظت از نوآوری‌ها و ابداعات، پا به میدان می‌گذارند.

سیستم‌های مالکیت فکری و به‌طور خاص سیستم پتنت، از ابداعات و نوآوری‌های فنی شرکت‌ها محافظت نموده و امکان جلوگیری از سوءاستفاده‌های رقبا را فراهم می‌آورد. همین موضوع، باعث شده تا شرکت‌های بزرگ، دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و حتی استارت‌آپ‌ها، از پتنت به‌عنوان یک ابزار حفاظتی کارآمد استفاده نمایند. «Nanowear» نیز همین رویه را در پیش گرفته و در حالی که عمر فعالیت‌های این شرکت به یک دهه نرسیده، سبدی وسیع و ارزشمند از حقوق مالکیت فکری ایجاد نموده است. این سبد «IP» که وظیفه حفاظت از فناوری انحصاری نانوسنسورهای پارچه‌ای برای مراقبت‌های بهداشتی را بر عهده دارد، شامل تکنیک‌های تولید، انواع سنسورها، مواد به‌کار گرفته شده، طراحی دستگاه، روش‌های کاربرد پزشکی و ... می‌باشد. قرارگیری نانوسنسورها روی لایه‌های کم انرژی، سیستم مدیریت نارسایی احتقانی قلب، تولید به مقیاس نانوسنسورها، سیستم‌عامل‌های نظارتی متصل به تجهیزات پوشیدنی، سنسورهای خشک مخصوص روتختی، روبالشی و لباس‌های هوشمند و سیستم‌های بی‌سیم مبتنی بر فناوری نانو برای تشخیص اختلالات عصبی و فیزیولوژیکی، از مهم‌ترین موضوعات تحت پوشش سبد مالکیت فکری «Nanowear» است.

از مهم‌ترین پتنت‌های به ثبت رسیده توسط «Nanowear»، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. «US 8348841»: پتنتی با موضوع سیستم نانویی بی‌سیم برای تشخیص اختلالات عصبی و فیزیولوژیکی که در سال 2010 میلادی به ثبت رسیده است. این پتنت که گواهی آن در سال 2013 از سوی دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا (USPTO) صادر گردیده، مبنا و پایه اولیه تأسیس شرکت را تشکیل داده و مالکیت آن نیز، در اختیار «Nanowear» است.

2. «US 10133993»: پتنتی با موضوع تولید سنسورهای نانویی مبتنی بر پارچه که در سال 2015 به ثبت رسیده و در اواخر سال 2018 نیز، مورد تأیید «USPTO» قرار گرفته است.

3. «US 10231623»: پتنتی با موضوع تولید و چاپ رولی نانوسنسورهای بی‌سیم که در سال 2016 به ثبت رسیده و در سال 2019 نیز، مورد تأیید «USPTO» قرار گرفته است.

4. «US 10438772»: پتنتی با موضوع روش‌های نوین برای تولید سطوح نانوساختار که در سال 2018 به ثبت رسیده و در سال 2019 نیز، مورد تأیید «USPTO» قرار گرفته است.