مقدمه:

شرکت تلفنیکا «Telefonica» که مقر اصلی آن در اسپانیا قرار دارد، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های مخابراتی و اپراتورهای تلفن همراه در جهان محسوب می‌شود. این شرکت، بیش از 120،000 کارمند و بالغ بر 52 میلیارد دلار درآمد سالیانه دارد.

در سال 2011 میلادی، تلفنیکا اقدام به راه‌اندازی یک مجموعه تخصصی، با هدف شتاب‌دهی به استارت‌آپ‌ها و تجاری‌سازی ایده‌های نوآورانه آن‌ها نمود. کارآفرینان و بنیان‌گذاران استارت‌آپی، با شرکت در برنامه‌های شتاب‌دهی وایرا «Wayra»، جهت موفقیت در توسعه فناوری و تولید و عرضه محصول نهایی به بازار، منابع مالی، فضای کاری و خدمات مشاوره‌ای دریافت می‌کنند. این شرکت، توسط «خوزه ماریا آلوارز»، مدیرعامل فعلی شرکت، تأسیس شد که در آن زمان، رهبری بخش بین‌الملل تلفنیکا را در دست داشت. جالب اینجا است که وایرا با افتخار اعلام نموده که بیش از 45 درصد از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته توسط این مجموعه، به بنیان‌گذاران و کارآفرینان زن تعلق گرفته است.

بنا به گزارش «Crunchbase»، وایرا را می‌توان یکی از پیشگامان شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپی دانست که خروجی‌های بسیار موفقی در این حوزه داشته است. بخش نوآوری باز تلفنیکا، بیش از 160 میلیون دلار، در 800 استارت‌آپ مبتنی بر فناوری، سرمایه‌گذاری نموده است که تا بدین جا، سبدی از شرکت‌ها، با ارزش تقریبی 1.4 میلیارد دلار و حداقل 50 خروجی موفق از طریق واگذاری سهام را برای این شرکت به همراه داشته است. شرکت‌های «Trustev» (که با مبلغ 44 میلیون دلار از سوی «TransUnion» خریداری شده)، «Neokami» (که با مبلغ 300 میلیون دلار از سوی «Relayr» خریداری شده) و «Cinepapaya» (که به «Fandango» واگذار شده)، از خروجی‌های موفق اکوسیستم وایرا محسوب می‌شوند.

روشن است که وایرا و شرکت مادر آن، تلفنیکا، دارای تجارب فراوانی در زمینه حمایت از استارت‌آپ‌ها و چالش‌های پیش روی آن‌ها هستند که می‌تواند برای علاقه‌مندان بسیار مفید باشد. «میگل آریاس» که در حال حاضر مدیر کارآفرینی شرکت است، اخیراً از درس‌هایی که این مجموعه در طول این سال‌ها به دست آورده است، صحبت نموده که در اینجا به شش نکته مهم از بین آن‌ها اشاره می‌شود:

1) شرکت‌هایی که نوآوری نمی‌کنند، دوام نخواهند آورد.

واضح است که شرکت‌های بزرگ، برای دوام آوردن در دنیایی با تغییرات فناورانه فراوان، به نوآوری‌های پیوسته و مداوم نیاز دارند. چنین شرکت‌هایی، اگر می‌خواهند جایگاه خود را در آینده حفظ نمایند، باید در دنیای کسب‌وکار، چابک و سریع باشند و از کوچک‌ترین فرصت‌ها، برای بهبود و ارتقاء جایگاه خود در بازار رقابتی، بهره ببرند.

در این میان، بسیاری از شتاب‌دهنده‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری که به ارائه خدمات به استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا می‌پردازند، موفق به تحقق وعده‌های خود نمی‌شوند. عمده دلیل این پدیده، عدم ارزش‌افزایی کافی برای استارت‌آپ‌ها است. به معنای بهتر، شتاب‌دهنده‌ها نمی‌توانند قابلیت‌ها و مهارت‌های لازم برای موفقیت، اعم از توانمندی در جذب سرمایه، تیم‌سازی و مدیریت کسب‌وکار و از همه مهم‌تر، درکی واقع‌بینانه از فضای رقابت و پیش‌بینی یک مدل کسب‌وکار مطلوب برای توسعه و تجاری‌سازی ایده فناورانه را به کارآفرینان و بنیان‌گذاران، انتقال دهند.

2) جهانی فکر کنید.

شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپی نیز، به‌مانند هر کسب‌وکار دیگری، با تغییرات حاصل از جهانی‌سازی و تشدید رقابت‌ها، مواجه می‌شوند. امروزه، دیگر پیشنهادهای حمایتی نمی‌توانند محدود به مکان و منطقه جغرافیایی خاصی باشند. مدل کسب‌وکار سنتی شتاب‌دهنده‌ها، مبتنی بر ارائه یک فضای کار محدود، اینترنت و برخی جلسات مشاوره‌ای و آموزشی، کارساز نیست و مفاهیم نوینی، همچون فضای کار اشتراکی «Co-Working Space» و حتی سرازیر شدن سرمایه‌گذاری به اکوسیستم نوآوری جهانی (به دلیل پتانسیل بازگشت سرمایه چند برابری)، موجب شده است تا تمرکز و در عین حال، انعطاف‌پذیری بالاتری، مورد نیاز باشد.

3) هر چالش بزرگی، نیازمند یک تغییر فرهنگی بزرگ است.

مهم‌ترین ارزشی که یک شتاب‌دهنده می‌تواند به یک کارآفرین بدهد، ایجاد کسب‌وکار مشترک است. به همین منظور، شرکت‌هایی مانند وایرا، نیاز به ایجاد یک رابط مناسب دارند. این رابط، باید به‌عنوان مترجم، بین دو سیستمی کار کند که بسیار متفاوتند و یکدیگر را اصلاً درک نمی‌کنند؛ در واقع، این دو سیستم، یا به زبان مشترکی صحبت نمی‌کنند، یا نقطه‌نظرات یکدیگر را درک نمی‌کنند.

شتاب‌دهنده‌ها، باید قادر به پذیرش شکست بوده و به سرعت، از اشتباهات خود درس بگیرند؛ در این صورت، می‌توانند آن دسته از شرکت‌ها و استارت‌آپ‌هایی که دارای یک ایده و فناوری برافکن و تحول‌آفرین «Disruptive Technology» هستند و می‌توانند تغییرات بزرگی ایجاد نمایند را بیایند. این دسته از استارت‌آپ‌ها، قابلیت دارند تا نظم و ساختار فعلی را بر هم زده و اصطلاحاً، بازار را تکان خواهند داد.

استارت‌آپ‌ها، به مشتری و اعتبار بازار، نیاز دارند. این چیزی است که شرکت‌های بزرگ، می‌توانند در مقیاس وسیع برای آن‌ها تأمین نمایند. با این حال، شرکت‌های بزرگ، معمولاً «اولین مشتری» بسیار بدی برای استارت‌آپ‌ها هستند. از این رو، تلفنیکا بر این باور است که آن‌ها باید با استارت‌آپ‌هایی کار کنند که کمی از مرحله ایده و آزمایش محصول، فراتر رفته‌اند.

4) استارت‌آپ‌ها، نقشی کلیدی در مسیر تجاری‌سازی فناوری دارند.

اگر استارت‌آپ‌ها بفهمند که چگونه برای شرکت‌های سرمایه‌گذار و شتاب‌دهنده‌ها ارزش‌آفرینی نمایند، آنگاه می‌توان امیدوار بود که تولید محصول یا خدمت آن‌ها نیز، به مقیاس شود. این شعار جدید وایرا است. (تولید به مقیاس، به معنای تولید انبوه، تکرارپذیر و صنعتی است که به دلیل افزایش تولید، هزینه‌های تمام شده نیز کاهش یافته و قیمت نهایی محصول، مقرون‌به‌صرفه می‌گردد.)

بازیگرانی مانند وایرا، می‌توانند در تخصص فنی، کانال‌های فروش، دسترسی به شرکاء و مشتریان و از همه مهم‌تر، ایجاد یک کسب‌وکار مشترک، به استارت‌آپ‌ها کمک نمایند. آن‌ها همچنین می‌توانند از طرق مختلف، دسترسی به پلتفرم‌های جهانی را فراهم نموده و در نتیجه، دستیابی به مشتریان زیادی را در سراسر جهان ممکن سازند.

حامیان شرکت‌های بزرگ نیز، خود می‌توانند یک مشتری بزرگ باشند و در نتیجه، یک تفاوت بزرگ برای استارت‌آپ ایجاد نمایند. وایرا، در این بازی، نقش سرمایه‌گذار بذر «seed investors» را نیز ایفاء می‌کند که نشان‌دهنده تعهد به رابطه با کارآفرینان است. نکته مهم دیگر این‌که سرمایه‌گذاری باید در اندازه و شرایط، انعطاف‌پذیر باشد، تا با نیازهای استارت‌آپ‌ها، بهتر سازگار گردد.  وایرا این مورد را به خوبی در فرآیند کاری خود لحاظ نموده است و به همین دلیل، میزان سرمایه‌گذاری این شرکت، از 50 هزار تا 150 هزار دلار متغیر است.

حمایت از استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا، تنها با هدف سودآوری مالی انجام نمی‌گیرد و یکی از اهداف جانبی شرکت‌های بزرگی مانند تلفنیکا، از ورود به حوزه سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها، پرورش و توسعه فناوری‌های مورد نیاز شرکت است. گفتنی است، بیش از 100 مورد از استارت‌آپ‌هایی که توسط وایرا حمایت شده‌اند، خدمات و کاربردهایی را ایجاد نموده‌اند که در حال حاضر، از سوی تلفنیکا مورد استفاده قرار دارد. از این تعداد، تقریباً 60 درصد آن‌ها از آمریکای لاتین و 40 درصد نیز، اروپایی هستند.

5) برای تحول در فرهنگ‌سازمانی، یک تغییر ذهنی نیاز است.

در حال حاضر، تلفنیکا به شدت بر چگونگی توانمندسازی کارآفرینان، برای کار با واحدهای تجاری محلی و جهانی خود، تمرکز نموده است. این شرکت، همچنین می‌خواهد تا از طریق این کارآفرینان، یک تغییر ذهنی بزرگ، در فضای کاری خود پدید آورد؛ به‌طوری که سازمان برای ایجاد تحول‌آفرینی و درآمدزایی بیشتر، قادر به ریسک بیشتر و سرمایه‌گذاری بر استارت‌آپ‌های جدید شود.

6) اکوسیستم‌های باز، تنها از طریق آزمایشگاه‌های نوآوری باز ایجاد نمی‌شوند.

ایجاد یک همکاری بی‌دغدغه بین استارت‌آپ‌ها، شرکت‌ها، دولت و دیگر بازیگران بزرگ و کوچک یک اکوسیستم نوآوری، یک کار چالش‌برانگیز است و نمی‌تواند تنها از طریق بازوی نوآوری شرکت و جدا از بقیه اکوسیستم، به دست آید. مانند هر پلتفرمی، برای رسیدن به هدف، همه عوامل باید تلاش نمایند. تلفنیکا، در تلاش‌های نوآوری باز خود، دارای 100 عامل عمومی و خصوصی به‌عنوان همکار است که سرمایه‌گذاری‌های مشترک، شتاب‌دهی مشترک، ارائه فناوری مشترک و مهم‌تر از همه، استفاده از فرصت‌های تجاری مشترک را ارائه می‌دهند.

یک درس نهایی وجود دارد که نباید فراموش شود؛ نوآوری باز، تحولی ایجاد می‌کند که فراتر از ایجاد درآمد جدید یا صرفه‌جویی در بهره‌وری عملیاتی است. نوآوری باز، قابلیت کشف فناوری، تغییر فرهنگی و تأثیرگذاری بر روابط مؤسسات و سازمان را دارد.

تلفنیکا، با راه‌اندازی وایرا و ورود به حوزه سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر، قماری بزرگ انجام داد که در نهایت، به یک نتیجه و موفقیت بزرگ نیز بدل شده است. این غول مخابراتی، با حمایت از استارت‌آپ‌ها و به تعبیری، باز کردن آغوش خود به روی ایده‌های کارآفرینانه جدید، توانسته این کار را در مقیاسی انجام دهد که تعداد کمی قادر به انجام آن هستند. طی نمودن چنین مسیری، با چالش‌های بسیاری همراه است که مستلزم، تمرکز، آینده‌نگری، انعطاف و انرژی فراوان است.

مرجع: «Forbes»