مقدمه

هنگامی که در میانه‌های قرن بیستم میلادی، مفهوم جدیدی تحت عنوان علم نانو معرفی شد، هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که این فناوری نوظهور، بتواند این‌چنین توسعه یافته و در طیف وسیعی از علوم و صنایع مختلف به کار گرفته می‌شود. نگاهی به اخبار دنیای فناوری، نشان می‌دهد که با تکیه بر علوم و فناوری‌های نانویی، درب‌های جدیدی به روی محققین باز شده و با تکیه بر آن، انواع روش‌های درمانی، تجهیزات الکترونیک، سنسورها، فرآیندهای کشاورزی و پرورش گیاه، استخراج نفت و گاز، پوشیدنی‌های هوشمند و ...، در حال توسعه و تجاری‌سازی می‌باشند.

در این میان، حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی، یکی از کلیدی‌ترین حوزه‌های کاربرد فناوری نانو است. امروزه، انواع و اقسام تجهیزات نانویی، محصولات دارویی و پلتفرم‌های دارورسانی جهت بهبود عملکرد روش‌های تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری، توسط محققین مختلف و در قالب گروه‌های تحقیقاتی دانشگاهی و شرکت‌های فناور بزرگ و کوچک توسعه یافته است. در این میان، استارت‌آپ‌های فعال در حوزه نانو، نقش بی‌بدیلی در توسعه نوآوری‌های جدید و عرضه آن‌ها به بازار ایفا می‌کنند. در این نوشتار، با یکی از این استارت‌آپ‌های موفق، به نام «کوزوی» (Causeway Sensors) آشنا می‌شویم، استارت‌آپی که با استفاده از نانوسنسورهای اعجاب‌انگیز خود، فرآیند تشخیص بیماری‌های عفونی را کارآمدتر از گذشته نموده است.

نگاهی به «کوزوی»

یکی از حوزه‌هایی که در سال‌های اخیر به شکل قابل توجهی از قابلیت‌های منحصربه‌فرد فناوری نانو بهره‌مند شده است، صنایع دارویی و پزشکی می‌باشد. این نوآوری‌های نانویی، در طیف وسیعی از کاربردها، اعم از انواع محصولات دارویی، پلتفرم‌های دارورسانی، ابزارهای تشخیص بیماری و همچنین روش‌های درمانی مختلف به کار گرفته می‌شوند. در این بین، فناوری‌ها و تجهیزات تشخیص بیماری، با توجه به امکان شناسایی سریع‌تر عوامل بیماری‌زا، عملاً با پیشگیری مؤثر، هزینه‌های درمانی را به شدت کاهش داده و از همین رو، از اهمیت زائدالوصفی برخوردار می‌باشند. «کوزوی»، با در نظر گرفتن همین رویکرد، از فناوری نانو برای توسعه و تجاری‌سازی نوعی تراشه پیشرفته استفاده نموده که شناسایی بیماری‌های عفونی را ممکن می‌سازد.

این استارت‌آپ دانشگاهی، در سال 2013 میلادی و با تکیه بر نتایج تحقیقاتی توسعه یافته در دانشگاه کوئینز (Queen's University) راه‌اندازی شده است. فناوری ابداعی «کوزوی»، نوعی آزمایش تشخیصی مبتنی بر سنسورهای نانویی است که می‌تواند انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها را در بدن بیمار تشخیص دهد. تراشه‌های بکار گرفته شده توسط این استارت‌آپ، متشکل از نانوذرات طلا بوده و همین ساختار نانویی، امکان تعامل در قالب آنتن‌های نوری و حساسیت بسیار زیاد نسبت به تغییرات جرم (زیست‌توده) و سنجش بیولوژیکی را فراهم می‌کند. برای درک بهتر اهمیت این فناوری، این را در نظر بگیرید که در بیماری‌های عفونی حاد مانند «Sepsis»، شانس بقای بیمار در هر ساعت که درمان به تأخیر بیفتد، تقریباً 8 درصد کاهش می‌یابد!

نکته کلیدی پیرامون «کوزوی»، نقش مجموعه‌ای به هم پیوسته از عوامل و فاکتورهای مختلف در موفقیت این استارت‌آپ است. به عبارت بهتر، تنها یک ایده فنی و نوآورانه نمی‌تواند ضامن بقا و رشد یک کسب‌وکار جدید باشد و آنچه در کنار این مؤلفه کلیدی به آن نیاز است، بسته‌ای هوشمندانه از قابلیت‌های مدیریتی، منابع انسانی، بازار تقاضا، جذب سرمایه و ... خواهد بود. البته، این امر را می‌توان از زاویه‌ای دیگر هم نگریست؛ توسعه و تجاری‌سازی نوآوری‌های پزشکی، از سلامت دیجیتال گرفته تا انواع تجهیزات پیشرفته شامل دستگاه‌های عکس‌برداری پزشکی، پروتزها، اسکلت‌های خارجی و همچنین انواع محصولات دارویی، رقابتی تنگاتنگ در این صنعت به راه انداخته که شاید در نگاه اول، غول‌های دارویی و پزشکی را برنده نهایی این ماراتن نفس‌گیر معرفی کند. اما دنیای واقعی کسب‌وکار، نشان داده که موفقیت، تنها در گرو منابع مالی عظیم یا شهرت و بزرگی کسب‌وکار نیست. بسیاری از نوآوری‌های بزرگ پزشکی، در قالب شرکت‌های کوچک استارت‌آپی و به‌طور خاص تیم‌های زایشی دانشگاهی توسعه یافته‌اند. همین موضوع، نشان می‌دهد که در کنار اهرم‌های مالی و ساختاری، فاکتورهای مهم دیگری همچون ایده متمایز، تیم کاری خلاق و بهره‌برداری از فرصت‌های پنهان بازار، در موفقیت کسب‌وکار دخیل می‌باشند. «کوزوی»، مثال خوبی از همین موضوع است.

این استارت‌آپ، در وهله نخست از حمایت علمی و فنی دانشگاه کوئینز، به‌عنوان یک منبع قدرتمند دانش و فناوری بهره‌مند بوده و جالب است که هنوز هم ارتباط خود را با این دانشگاه حفظ نموده است. از این منظر، این استارت‌آپ زایشی را می‌توان نمادی از همکاری صنعت و دانشگاه و مصداقی از کارآفرینی دانشگاهی دانست که بر اساس آن، دانشگاه‌ها نه تنها منبع آموزش و پژوهش، بلکه بازیگری مستقل و فعال در حوزه کارآفرینی و تجاری‌سازی دانش محسوب می‌شود. گفتنی است که دانشگاه‌های نوآور و کارآفرین، از ابزارهای مختلفی همچون صدور مجوز بهره‌برداری از فناوری، همکاری نزدیک با صنعت برای توسعه دانش کاربردی و حمایت از راه‌اندازی استارت‌آپ‌های دانشگاهی استفاده می‌کنند.

استراتژی‌های چندگانه تأمین مالی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی استارت‌آپ‌ها، محدودیت مالی برای ادامه فرآیند توسعه فناوری و عرضه محصول نهایی به بازار است. این موضوع، در حوزه درمان و پزشکی که معمولاً با فناوری‌های پیشرفته سر و کار داشته و در نتیجه، با هزینه‌های تحقیق و توسعه‌ای فراوانی روبرو است، اهمیت بیشتری دارد. از سوی دیگر، این حوزه با سلامت افراد به‌عنوان یک مقوله بسیار حساس درگیر بوده و به همین دلیل، ریسک ناشی از عدم موفقیت محصول نهایی، بالاتر از سایر صنایع و حوزه‌های فناوری خواهد بود.

علاوه بر موارد پیش‌گفته، «کوزوی» با یک چالش دیگر هم در زمینه بحث تأمین مالی و جذب سرمایه برای توسعه و تجاری‌سازی فناوری مواجه بود. این شرکت، یک استارت‌آپ زایشی دانشگاهی است که طبیعتاً بنیان‌گذاران آن، نه تجربه فعالیت صنعتی داشته و نه به قواعد اولیه کسب‌وکار و سازوکارهای تأمین مالی در آن آشنا بودند. همین موضوع، باعث گردید تا بحث جذب سرمایه، به یکی از بزرگ‌ترین اولویت‌های این استارت‌آپ مبدل شود.

بنا بر اطلاعات مالی استخراج شده از وب‌سایت «Crunchbase»، این استارت‌آپ در مجموع موفق به جذب 1.7 میلیون یورو سرمایه شده که 500 هزار یورو آن، در اکتبر 2016 و در قالب سرمایه‌گذاری بذر و 1.2 میلیون یورو نیز، در مارس 2018 و از سوی صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر «Kernel» تأمین گردیده است.

نکته جالب پیرامون فرآیند جذب سرمایه «کوزوی»، حضور فعال این استارت‌آپ در رویدادهای استارت‌آپی مرتبط با حوزه فعالیتش بوده که با دو هدف عمده صورت می‌گیرد:

1) دریافت جوایز مالی

2) توسعه برند و آشنایی با سرمایه‌گذاران جدید

جایزه انستیتو فیزیک (Institute of Physics-IoP) در سال 2018 میلادی که به دلیل کاربرد خلاقانه مفاهیم فیزیکی و توسعه راهکار نانویی برای تشخیص سریع بیماری به این استارت‌آپ اعطا گردید، حضور در لیست نهایی فناوری‌های نوظهور جایزه سلطنتی انگلستان به‌عنوان یکی از درخشان‌ترین کسب‌وکارهای دانشگاهی گروه «سلامت» و همچنین برگزیده شدن برای دریافت کمک‌هزینه تحقیقاتی اتحادیه اروپا در قالب پروژه سرمایه‌گذاری «Invest NI»، نمونه‌هایی از این جوایز و موفقیت‌ها محسوب می‌شود.

تیم کاری

یکی دیگر از فاکتورهای موفقیت استارت‌آپ‌ها، تیم کاری پویا و خلاق است که از این منظر نیز، «کوزوی» با گرد هم آوردن یک تیم چند رشته‌ای از محققین خلاق و باتجربه، دانش و مهارت آن‌ها را برای توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌های جدید به کار گرفته است. مدیرعامل و بنیان‌گذار این استارت‌آپ، باب پولارد (Bob Pollard)، یکی از محققین ارشد دانشگاه کوئینز است. وی بیش از 20 سال در زمینه مواد پیشرفته و فناوری نانو فعالیت داشته و علاوه بر مقالات و پتنت‌های متعدد، پتانسیل‌های کارآفرینی خود را در همکاری‌های موفق با صنعت نشان داده است.

بنیان‌گذار دیگر این استارت‌آپ، رابرت بومن (Robert Bowman) نام دارد که او هم از اساتید دانشگاه کوئینز (رئیس دانشکده فیزیک و ریاضیات) بوده و در عین حال، تجارب ارزشمندی در حوزه نانوفناوری دارد. بومن، پیش از این، مرکز مواد پیشرفته «Ansin» را تأسیس نموده و هم‌اکنون به‌عنوان یکی از اعضای هیئت‌مدیره، بر مسیر پیشرفت شرکت نظارت دارد.

در کنار باب پولارد، آنتونی مورفی (Antony Murphy) و برندان هیل (Breandàn Hill)، به‌عنوان دو بازوی اجرایی توسعه محصول فعالیت می‌کنند. مورفی به‌عنوان رئیس فنی، مجموعه مسائل مرتبط با فناوری‌های کلیدی شرکت، از جمله چشم‌انداز فناوری، استراتژی‌ها و برنامه‌های رشد را مدیریت نموده و هیل نیز، بر توسعه محصول و جستجوی زمینه‌های جدید کاربرد تمرکز دارد.

گفتنی است که «کوزوی»، برای تضمین موفقیت خود و بهره‌مندی از دانش روز مدیریت، دیمین کالاهان (Damien Callaghan) را به‌عنوان رئیس هیئت‌مدیره خود منصوب نموده است. وی بیش از 30 سال در صنایع پیشرفته و در نقش‌هایی همچون مدیر توسعه کسب‌وکار و اجرای استراتژی فعالیت نموده و تجربه 20 ساله در شرکت اینتل، وی را به گزینه‌ای مطلوب برای راهبری استراتژی‌های کلان این استارت‌آپ مبدل نموده است.

همکاری‌های فناورانه؛ گامی در جهت توسعه کسب‌وکار

درست است که دانش و فناوری، بسیاری از جنبه‌های زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده و عملاً به مهم‌ترین ابزار رقابتی شرکت‌ها مبدل شده، اما آنچه استفاده از این ابزار کارآمد را دشوار می‌سازد، پیچیدگی روزافزون فناوری و لزوم همکاری با سایر رقبا و بازیگران است. محصولات و تجهیزات مدرن، نمادی از پیچیدگی فناورانه به‌عنوان سیستمی متشکل از چندین و چند فناوری بزرگ و کوچک می‌باشند که هر بخش از دانش و تخصص مرتبط با این فناوری‌ها، در اختیار یک شرکت قرار دارد. در این میان، شرکتی موفق شده و سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهد که از دانش سایر بازیگران هم استفاده نموده و نوآوری‌های جدیدتری را به بازار عرضه کند!

همکاری‌های فناورانه «کوزوی» نشان می‌دهد که این استارت‌آپ، الفبای رقابت و کسب‌وکار در دنیای امروز را به خوبی می‌شناسد. این شرکت، اخیراً یک موافقت‌نامه همکاری با مرکز نانویی جیمز وات (JWNC) که یک مؤسسه تحقیقاتی برجسته در دانشگاه گلاسکو (University of Glasgow) محسوب می‌شود، به امضا رسانیده است. بنا بر این توافقنامه، «کوزوی» در یکی از پروژه‌های پانزده‌گانه این مرکز برای توسعه فناوری‌های جدید و نوآورانه در حوزه علوم زندگی و سلامت مشارکت داشته و مستقیماً با «Catalist Inc»، به‌عنوان شریک اصلی کار خواهد کرد.

در کنار همکاری‌های تحقیقاتی با دانشگاه‌ها و شرکت‌های صنعتی، شناسایی محققین کلیدی و آغاز همکاری با آن‌ها هم در دستور کار «Causeway Sensors» قرار دارد. برای مثال، این استارت‌آپ با پروفسور کریس اسکات (Chris Scott) که در حوزه داروسازی، تحقیقات سرطان و زیست سلولی فعالیت دارد، وارد یک پروژه همکاری 3 ساله شده تا ضمن انتقال دانش و تجربیات این محقق مشهور، زمینه را برای ورود فناوری خود به دنیای تشخیص و درمان سرطان آماده نماید.