مقدمه

با سرعت گرفتن روند دیجیتال‌سازی در جهان و رواج بیش از پیش اینترنت و فناوری‌های ارتباطی پیشرفته در میان مردم، کسب‌وکارهای آنلاین به یک مفهوم کلیدی در فضای تجارت مبدل شده‌اند. انتظار می‌رود که تا سال 2021 میلادی، ارزش صنعت تجارت الکترونیک در سطح جهان به بیش از 4 تریلیون دلار برسد که همین ارزش بازار، به خوبی نشان‌دهنده اهمیت کسب‌وکارهای آنلاین می‌باشد.

شاید در نگاه نخست، ورود به این فضا را برابر با راه‌اندازی یک کسب‌وکار اینترنتی، اعم از فروشگاه‌های خرده‌فروشی آنلاین (نسخه کوچک‌تر آمازون) و یا اپلیکیشن‌های آنلاین حمل‌ونقل (مانند اسنپ) بدانید. اما کاملاً در اشتباهید. رشد روزافزون تجارت الکترونیک و کسب‌وکارهای آنلاین، از دو جنبه بر بخش‌های اقتصادی و فضای کسب‌وکار کلاسیک اثرگذار بوده است: 1) ظهور و توسعه کسب‌وکارهایی کاملاً جدید و مبتنی بر اینترنت و 2) بهبود قابلیت‌های کسب‌وکارهای حضوری از طریق گسترش و متنوع‌سازی خدمات و محصولات. به عبارت ساده‌تر، مهم نیست که کسب‌وکار شما چیست و چه چیزی تولید و عرضه می‌کنید، مهم آن است که بتوانید از پتانسیل‌های یک کسب‌وکار آنلاین هم، در جهت رشد و توسعه کسب‌وکار خود بهره‌مند شوید.

نظر به اهمیت این موضوع، در نوشتار حاضر سعی شده تا یک راهنمای گام‌به‌گام و عملیاتی برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین فراهم کنیم. با اجرای این مراحل، کسب‌وکاری جدید و پرسود و یا مزیتی جدید و کارآمد در کنار کسب‌وکار کلاسیک خود خواهید داشت. علاوه بر این، در پایان مقاله، طرحی ساده و کارآمد برای آنلاین‌سازی کسب‌وکار ارائه شده که به شما کمک می‌کند تا به منظور توسعه و تقویت کسب‌وکار خود، از فرصت‌های فضای آنلاین استفاده نمایید.

نحوه راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین

اول از همه باید به این نکته توجه داشته باشید که راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین، نیازمند یک برنامه قابل‌اجرا و منسجم است. شما باید دقیقاً بدانید که چه محصول یا خدماتی را می‌خواهید بفروشید. همچنین باید ویژگی خریداران خود را شناخته تا به شکلی کارآمد، محصول یا خدمات خود را بفروشید. شاید با خودتان بگویید که سال‌ها در صنعت مرتبط با محصولتان کار کرده‌اید و ذائقه مشتریان را به خوبی می‌شناسید. اگرچه گزاره تا حدی صحیح است، اما مشتریان آنلاین ممکن است کمی با مشتریان حضوری شما متفاوت باشند. حتی ممکن است همان مشتریان قبلی باشند، اما با توجه به فراگیر شدن خدمات آنلاین و حضور رقبای متعدد، انتظار خدمات آنلاین خاصی را از شما داشته باشند. در این حالت، ورود به کسب‌وکار آنلاین، همچون یک شمشیر دو لبه است، چرا که اگر خوب نتوانید مشتریان و خواسته‌های آن‌ها را در این فضای به نسبت متفاوت آنالیز کنید، حتی می‌تواند یک ضد تبلیغ برای کسب‌وکار اصلی شما محسوب شده و پیامدهای منفی فراوانی برایتان به همراه داشته باشد.

برای راه‌اندازی کسب‌وکار آنلاین خود، می‌بایست:

1-     جایگاه خاص خود را انتخاب کنید.

وقتی برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار برنامه‌ریزی می‌کنید، بهتر است خاص باقی بمانید. انتظار این را نداشته باشید که هر چیزی را بفروشید و سود قابل‌توجهی به دست آورید. بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین، ارائه صدها محصول و چندین طبقه‌بندی بدون تمرکز واقعی بر خاص بودن را در برنامه خود می‌گنجانند. شما نمی‌توانید یک‌ شبه آمازون یا دیجی‌کالای بعدی باشید، مگر این‌که سرمایه عظیمی در اختیار داشته باشید. تا آن زمان، بهترین گزینه این است که برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار موفق، بر یک جایگاه خاص تمرکز کنید. اگر یک کسب‌وکار کلاسیک دارید، سعی کنید همه محصولات و خدمات خود را در یک کسب‌وکار آنلاین خلاصه نکنید. در ابتدای کار، شما باید کمی با فضای جدید آشنا شده و یاد بگیرید. پس قدم به قدم پیش بروید. مثلاً خدمت «الف» خود را به صورت آنلاین ارائه نموده و مابقی را به روال سابق عرضه کنید. پس از مدتی، می‌توانید نسبت به پیشروی‌های بعدی تصمیم بگیرید.

2-    یک مدل کسب‌وکار مناسب انتخاب کنید.

اکنون که تصمیم خود پیرامون محصول یا خدماتی که قصد فروش آن‌ها را دارید گرفته‌اید، باید یک مدل کسب‌وکار مجزا برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین بیندیشید. به خاطر داشته باشید که هیچ ساختار تجاری وجود ندارد که برای همه و تحت شرایط مختلف، به بهترین شکل جواب دهد. از این رو، همه چیز را ارزیابی کنید و پس از ملاحظات کامل، مدل کسب‌وکارتان را مشخص نمایید.

برای مثال، اگر علاقه‌مند به فروش یک محصول منحصربه‌فرد هستید که تنها شما می‌توانید آن را عرضه کنید، تأکید بر برند تجاری و فروش محصول زیر چتر نشان تجاری فعلی، گزینه بسیار مناسبی است. این در حالی است که شاید هدف شما از فعال‌سازی شاخه کسب‌وکار آنلاین، حضور گسترده در بازار و عرضه یک پکیج کامل از محصولات یک صنعت خاص است، حتی اگر توان تولید همه آن‌ها را نداشته باشید. در این حالت، فروش برخی محصولات از برندهای دیگر هم می‌تواند توجیه داشته باشد.

3-    کسب‌وکار آنلاین خود را راه بیندازید.

برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین، شما باید چند نیازمندی اساسی را در نظر بگیرید.

مرحله 1- انتخاب یک اسم مناسب: الزامی برای یکسان بودن اسم کسب‌وکار آنلاین و وب‌سایت شما وجود ندارد، بلکه توصیه می‌شود که آن‌ها با یکدیگر سازگاری قابل‌توجهی داشته باشند. مطمئن شوید که نام برند شما با محصولات کلیدیتان انطباق داشته و حداقلی از سادگی را در بر گرفته باشد؛ به‌طوری که متقاضیان آنلاین بالقوه شما، بتوانند دریابند که برند شما چه چیزهایی را به فروش می‌رساند.

مرحله 2- طراحی یک لوگو: نیازی نیست که برای طراحب لوگو خیلی مته به خشخاش بگذارید. .مطمئن شوید که مشابه لوگوی رقبای شما نبوده و در عین حال، ساده و جذاب است. بدیهی است که هر چه خلاقیت و ذوق و سلیقه شما بیشتر باشد، لوگوی شما چشم‌نوازتر شده و زودتر در ذهن مشتریان نقش می‌بندد.

مرحله 3- ثبت کسب‌وکار: وقتی اسم و لوگوی کسب‌وکار آنلاین خود را انتخاب کردید، وقت آن رسیده که مراحل اداری و حقوقی مرتبط با ثبت آن‌ها را آغاز نمایید. علاوه بر این اقدام محافظتی که از دارایی‌های نامشهود و به ظاهر کم‌ارزش فعلی شما حفاظت می‌کند، اگر فعالیت‌های آنلاین در صنعت مدنظرتان نیاز به مجوزهای دولتی و قانونی دارد، نسبت به اخذ آن‌ها نیز اقدام نمایید.

مرحله 4- درخواست برای مجوز: راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین، شما را از مجوزهای تجاری مرسوم معاف نمی‌کند. قوانین کشور خود را بررسی نموده و مشخص کنید که از منظر تجاری، چه نوع مجوزهایی برای فعالیت‌های خود نیاز دارید. لازم به ذکر است که فعالیت در قالب یک کسب‌وکار حضوری در صنعت، به معنای اخذ تمامی مجوزهای مذکور بوده و این بند، عملاً بیشتر اشاره به کسانی دارد که می‌خواهند از نقطه صفر، نسبت به راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین مستقل اقدام نمایند.

مرحله 5- تجسم برند در ذهن مشتریان: کار را با شناسایی کاراکتر برند خود شروع کنید. شما برای تبدیل شدن به برندی که با شخصیت مشتریانتان ارتباط برقرار می‌کند، باید تمرکز کنید. طبقه‌بندی شخصیت مشتریان، راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین را ساده‌تر می‌سازد. رنگ‌هایی را انتخاب کنید که می‌خواهید برند شما با آن‌ها نمایش داده شوند، نوع محتوایی که شما استفاده می‌کنید تا محصولات خود را تبلیغ کنید یا فونتی که در سرتاسر وب‌سایت خود استفاده می‌کنید، همگی باید با فکر انتخاب شوند. اگر بودجه شما اجازه می‌دهد، یک فرد متخصص در این زمینه استخدام کنید. توجه داشته باشید که همه‌چیز سازگاری لازم و کافی را داشته باشد.

4-    یک پلتفرم کسب‌وکار آنلاین مناسب انتخاب کنید.

بسیاری از کارآفرینان، با انتخاب یک پلتفرم تجارت الکترونیک که برای مدل کسب‌وکارشان ایده‌آل نیست، اشتباه بزرگی مرتکب می‌شوند. پیش از انتخاب یک پلتفرم تجارت الکترونیک، جنبه‌های متعددی را باید ارزیابی نمود.

انتخاب پلتفرم اشتباه برای تجارت الکترونیک، نه تنها در آینده مشکل‌ساز می‌شود، بلکه بر عملیات مستمر کسب‌وکار نیز تأثیر قابل‌توجهی خواهد داشت. پلتفرم‌های کسب‌وکار آنلاین بسیاری وجود دارند که از بین آن‌ها می‌توانید پلتفرم مورد نظرتان را انتخاب نمایید. با این ‌حال، به اعتقاد بسیاری از متخصصین کسب‌وکارهای آنلاین، پنج پلتفرم تجارت الکترونیک برتر سال 2020، شامل «WooCommerce»، «Magento»، «Shopify»، «BigCommerce» و «Prestashop» می‌باشند.

آنلاین‌سازی کسب‌وکار

البته از جنبه‌ای دیگر هم می‌توان به راه‌اندازی کسب‌وکار آنلاین اندیشید. اگر شما یک کسب‌وکار کلاسیک داشته و بخواهید با آنلاین‌سازی، سوار بر بستر دیجیتال‌ شده و از مواهب آن بهره‌مند شوید نیز، باید مسیر آنلاین‌سازی کسب‌کارتان را طی نمایید. برای مثال، شما یک تولیدکننده پارچه‌های نانویی هستید که به تازگی در زمینه تولید پوشاک هم فعالیت‌های خود را آغاز نموده‌اید. آیا برای شما، کسب‌وکار آنلاین تنها یک وب‌سایت فروش محصول نهایی است که از یکی از پنج پلتفرم بالا استفاده نموده یا موارد دیگری هم ممکن است وجود داشته باشد؟

در پاسخ باید گفت که آنلاین‌سازی کسب‌وکار، به معنای یافتن بسترهای آنلاین مناسب برای توسعه و تقویت کسب‌وکار بوده و لزوماً فروش محصول به صورت آنلاین را شامل نمی‌شود! این بسترهای آنلاین، می‌تواند شامل یک وب‌سایت شخصی ساده، شبکه‌های اجتماعی و حتی تبلیغات آنلاین خدمات و محصولات شما باشد. پس آنلاین‌سازی کسب‌وکار، لزوماً به معنای راه‌اندازی یک فروشگاه اینترنتی نیست. اما در اینجا یک سؤال مهم و البته بسیار دشوار مطرح می‌گردد: «بستر آنلاین مناسب برای کسب‌وکار شما کدام است؟»

یافتن بسترهای آنلاین مناسب، تنها به خودتان بستگی دارد. این قسمت از کار را هیچ متخصصی نمی‌تواند به خوبی شما انجام دهد، چرا که هیچ کس مانند خودتان با کسب‌وکارتان، مشتریان و زیر و بم صنعت شما آشنا نیست. پس روی مشتریان تمرکز کنید و بسترهای مناسب را انتخاب نمایید. حتی پس از این‌که بسترهای آنلاین مناسب خود را یافتید، باز هم متوقف نشوید. حالا وقتش رسیده که آن‌ها را اولویت‌بندی کنید. محتوای آنلاین و تلاش برای ارتباط با مشتریان، نیاز به انرژی و صرف هزینه دارد و طبیعتاً شما با محدودیت هر دو فاکتور زمان و هزینه مواجه خواهید بود. بنابراین بهترین بسترهای آنلاین را از بین مجموعه بسترهای مناسب انتخاب کنید.

حالا نوبت برنامه‌ریزی است. این‌که در هر بستری از چه محتوایی استفاده شود، چه افرادی قرار است در این حوزه‌ها فعالیت کنند، نقش نظارتی بر کلیه فعالیت‌های آنلاین‌سازی کسب‌وکار از سوی چه کسی انجام می‌گیرد، اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شما در این زمینه چیست و انتظار دارید به کجا برسید، این‌ها همه در زمره مواردی هستند که بایستی تعیین تکلیف شوند.

دقت کنید که وسواس بیش از حد بر روی فاز برنامه‌ریزی، می‌تواند شما را از عالم واقعیت دور سازد. حوزه آنلاین، پر از تغییرات آنی و تغییر مسیرهای کوچک و بزرگ است و این خصوصیت، با ماهیت برنامه‌ریزی اصلاً جور در نمی‌آید. برنامه‌ریزی برای آن است که بی‌گدار به آب نزنید و یک طرح کلی از آنچه در ذهن دارید را به روی کاغذ آورده تا اشتباهات بزرگ آن مشخص شود. پس از آن، دیگر نباید معطل کنید و سریعاً بایستی وارد فاز اجرا شوید. ممکن است که این فاز اجرایی، به یک فعال‌سازی حساب رسمی در اینستاگرام و تعامل نزدیک‌تر با مشتریان محدود شده و یا همانند بسیاری از تولیدکنندگان پوشاک و محصولات مشابه مانند کیف و کفش چرمی، به یک فروشگاه آنلاین بزرگ و فعال ختم شود. در هر صورت، تا وارد فاز اجرا نشوید، باگ‌های عملیاتی پروژه آنلاین‌سازی کسب‌وکارتان هویدا نخواهد شد.

یک گام بسیار مهم و ضروری نیز پس از شروع فرایند اجرا بایستی در نظر گرفته شود. پس از اجرا، شما باید نسبت به ارزیابی عملیات و مقایسه آن با اهداف تعریف شده، اقدام نمایید. «ارزیابی کنید، هر کجا لازم بود تغییر دهید و اصلاح کنید. دوباره انجام دهید و این چرخه را مرتباً تکرار کنید».

مرجع: «Cloud Ways»