این روزها، خبرهای متعددی از ورود نانوفناوری به حوزه‌های مختلف صنعتی و زندگی روزمره مردم به گوش می‌رسد. یکی از این حوزه‌ها که نقش‌آفرینی نانوفناوری در آن، به صورت ویژه‌ای جلوه نموده، صنعت کشاورزی است. بنابر تحقیقات فراوان صورت گرفته در این حوزه، نانو فناوری می‌تواند تولید محصولات کشاورزی را به اشکال مختلفی بهبود داده و تأمین نیازمندی‌های اولیه بشر را تسهیل نماید. در همین راستا، محققین یک گام جلوتر رفته و به دنبال دستاوردهایی هستند که ابزارها و تکنیک‌های کشاورزی را به شکل ویژه‌ای متحول نمایند. تیمی از محققین هندی، در تلاشند تا با توسعه کاربردهای جدیدی از فناوری نانو، بهره‌وری محصولات کشاورزی را به‌عنوان یک استراتژی بومی‌سازی در شرایط اضطراری، افزایش دهند. ایده کلیدی آن‌ها، تقویت متابولیسم بذر و ریشه، با استفاده از نانوذرات پیریت بوده که تولید محصول را به شکل قابل توجهی بهبود می‌دهد.

هند، کشوری پرجمعیت و درحال‌توسعه بوده که بخش بزرگی از جمعیت آن، به کشاورزی مشغولند. در این میان، موانع زیادی پیش روی کشاورزان هندی وجود داشته که می‌تواند تأمین تقاضای رو به رشد در این کشور را با مشکل مواجه سازد. از آنجاکه از یک دهه قبل، توسعه فناوری نانو در هند، به‌عنوان یک مأموریت ملی آغاز شده است، کاربردهای توسعه‌یافته در حوزه کشاورزی به‌عنوان ستون فقرات اقتصاد این کشور، یک اولویت مهم و کلیدی محسوب می‌شود. تحقیقات اخیر محققین هندی برای بهره گرفتن از نانوفناوری برای افزایش ظرفیت تولید در شرایط اضطراری، نمونه‌ای از همین اولویت‌ها به شمار می‌رود.

هیمانشی جانگیر (Himanshi Jangir)، از محققین انستیتو فناوری هند، در خصوص این فناوری جدید اظهار می‌دارد: «ایده ما این است که ابزارهای زراعی و کشاورزی آینده را طوری طراحی کنیم که بتوان با حداقل منابع و تحت شرایط اضطراری، خواه در زمین‌های سخت و بایر، شرایط جنگی، تحریم‌های تجاری بین‌المللی و حتی بیماری‌های همه‌گیر و اپیدمیک، از آن‌ها استفاده نمود». یک مثال جالب از شرایط اضطراری، شیوع ویروس کرونا و اثرات آن بر صنعت کشاورزی است. در چنین شرایط خاصی، دستیابی به ورودی‌های حیاتی، نظیر انواع بذر، کود و همچنین نیروی انسانی، به شدت دشوار شده و محصولاتی که پیشتر کشت شده‌اند هم، به دلیل کمبود نیروی کار ناشی از قرنطینه، در معرض خطر هستند. به گفته جانگیر، همین شرایط، آن‌ها را به این فکر انداخته تا استراتژی‌های پایدار، آینده‌نگرانه‌ای بیابند که به صورت محلی، قابل اجرا باشند.

نانو ذرات مورد استفاده توسط محققین انستیتو فناوری هند، مبتنی بر نمونه‌های طبیعی یافت شده در بستر اقیانوس‌ها تولید شده‌اند. نانو ذرات پیریت موجود در آب‌های عمیق، منبعی غنی از آهن بوده که انرژی لازم برای رشد باکتری‌ها و گیاهان کوچک ساکن در اقیانوس را تأمین می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که استفاده از این نانو ذرات، تقویت و افزایش متابولیسم بذر و ریشه گندم، نخود، کلم و گوجه‌فرنگی را به همراه خواهد داشت.

گفتنی است که استفاده از نانوفناوری در صنعت کشاورزی، هم در زمینه تولید و پرورش گیاهان و هم در زمینه فرآوری و بسته‌بندی مواد غذایی صادق بوده و می‌تواند افزایش تولیدات و کاهش ضایعات را توأمان محقق سازد. محدودیت زمین کشاورزی قابل‌کشت و شرایط مناسب (آب و هوایی، نوع خاک، دما و ...) از یک‌سو و تقاضای فزاینده برای محصولات کشاورزی از سوی دیگر، موجب شده تا سرمایه‌گذاری‌های تحقیقاتی، به رفع این محدودیت‌ها و افزایش تولیدات معطوف گردد. مثال بارز این موضوع، فناوری جدید دانشمندان هندی است. آن‌ها نوعی نانو ذرات مهندسی شده مصنوعی، حاوی آهن و گوگرد توسعه داده‌اند که رشد گیاه و افزایش بهره‌وری محصول نهایی را به دنبال خواهد داشت.

مرجع: «India Mongabay»