طی یک همکاری بزرگ فناورانه در انگلیس، مجموعه‌ای از بازیگران صنعتی و دانشگاهی این کشور، اقدام به توسعه فناوری جدیدی برای ساعت‌های اتمی و بهبود دقت مکان‌یابی جهانی سیستم‌های ماهواره‌ای نموده‌اند. نتیجه نهایی این پروژه تحقیق‌وتوسعه‌ای، توسعه فنون و تکنیک‌های نوآورانه برای کوچک‌سازی ساعت‌های اتمی نوری است.

ساعت‌های اتمی، بهترین نگه‌دارنده‌های زمان هستند که با پیشرفته‌ترین ابزارها و دقت در زمان‌بندی، طی بیش از 30 میلیون سال، حتی یک ثانیه هم خطا نخواهند داشت. همین دقت بالا، این ساعت‌ها را به ابزارهایی فوق‌العاده برای هماهنگی کارهای دقیقی همچون سیستم‌های جهانی جهت‌یابی ماهواره‌ای (GNSS) بدل نموده است. هر شبکه ماهواره‌ای، حاوی چندین ساعت اتمی است که داده‌های زمان‌بندی دقیق را در اختیار قرار داده و با همگام‌سازی ساعت‌های اتمی گیرنده ماهواره‌ها، رمزگشایی داده‌های مکانی را تسهیل می‌کند. با توجه به لزوم دقت ساعت‌های اتمی و اهمیت بهبود عملکرد آن‌ها، این همکاری بزرگ فناورانه جدید شکل گرفته و به دنبال کوچک‌سازی ساعت‌های اتمی نوری می‌باشند.

به منظور پیشبرد این پروژه، متخصصین نانویی کلوین نانوتکنولوژی، با طراحان محصول در وایدبلو (Wideblue) و محققین دانشگاه‌های استراتکلاید (University of Strathclyde) و بیرمنگام (University of Birmingham)، وارد یک همکاری تنگاتنگ شده‌اند که تأمین مالی آن نیز توسط «Industrial Strategy Challenge Fund» انجام می‌شود. به نظر می‌رسد که این پروژه، نمادی واقعی از همکاری فناورانه بین چندین مجموعه تحقیقاتی و کسب‌وکاری بوده که واقعیت دنیای امروزی کسب‌وکارها را به تصویر می‌کشد. نقش وایدبلو در این پروژه، ایجاد سیستم نوری است که نور لیزر را به تراشه «gMOT» منتقل می‌کند. از طرف دیگر، کلوین نانوتکنولوژی نیز، تراشه یاد شده و اپتیک‌های فشرده مرتبط با آن را تولید می‌کند. طراحی تراشه «gMOT» نیز بر عهده دانشگاه استراتکلاید بوده و آزمایش نمونه اولیه سیستم نوری هم بر عهده دانشگاه بیرمنگام خواهد بود.

راسل اورند (Russell Overend)، مدیرعامل وایدبلو، در این خصوص توضیح می‌دهد: «این پروژه، یک مطالعه امکان‌سنجی است که هدف نهایی آن، تسهیل کوچک‌سازی ساعت‌های اتمی پیشرفته است». برای دستیابی به چنین وضوح زمانی بالایی، ساعت اتمی از انتقال فوق‌العاده باریک در اتم‌های استرانسیم (Strontium) استفاده می‌کند که عملکرد بهتری نسبت به روبیدیوم (Rubidium) دارند. به زبان ساده، هرچه انتقال اتمی باریک‌تر باشد، ساعت اتمی دقیق‌تر خواهد بود.

دکتر جیمز مک‌گلیگان (James McGilligan) از شرکت کلوین نانوتکنولوژی که رهبری این پروژه را بر عهده دارد، در خصوص آن می‌گوید: «ساعت‌های اتمی، جزئی جدایی‌ناپذیر در فناوری‌های مدرن هستند و عملاً روال روزانه انسان از محاسبات و معاملات مالی گرفته تا سیستم‌های جهت‌یابی در تلفن‌ها و اتومبیل‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. همان‌طور که ساعت‌های اتمی پیشرفته، مرزهای جدیدی از اندازه‌گیری دقیق را پیش روی ما قرار می‌دهند، ما با تبدیل این دستگاه فیزیکی پیچیده و بزرگ به یک سیستم جمع و جور و کاربرپسند، می‌توانیم بیشترین تأثیرات اجتماعی و اقتصادی را برای خود فراهم کنیم. این مقیاس‌پذیری، با چالش‌های جدی مواجه است که همکاری ما با وایدبلو و شرکای دانشگاهی، می‌تواند آن‌ها را برطرف نماید».

مرجع: «Novus light»