SWOT مخفف نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها است. بر‌ اساس تعریف، نقاط قوت (S) و ضعف (W) عوامل داخلی در نظر گرفته می‌شوند که می‌توانید آن‌ها کنترل کنید. همچنین طبق تعریف، فرصت‌ها (O) و تهدیدها (T) به‌عنوان عوامل خارجی مورد بررسی قرار می‌گیرند که شما اساساً کنترلی بر روی آن‌ها ندارید.

تجزیه‌و‌تحلیل SWOT مشهور‌ترین ابزار ممیزی و تجزیه‌و‌تحلیل موقعیت استراتژیک تجاری کلی و محیط آن است. هدف اصلی آن شناسایی استراتژی‌هایی است که یک مدل تجاری خاص را ایجاد می‌کند و منابع و قابلیت‌های سازمان را به بهترین نحو با نیازهای محیطی که در آن شرکت فعالیت می‌کند، هماهنگ می‌کند.

به‌عبارت دیگر، این امر مبنای ارزیابی پتانسیل و محدودیت‌های داخلی، فرصت‌های احتمالی و تهدیدها از سوی محیط خارجی است. همچنین کلیه عوامل مثبت و منفی در داخل و خارج از شرکت را که بر موفقیت آن تأثیر می‌گذارند، در نظر می‌گیرد. یک مطالعه مستمر در مورد محیطی که شرکت در آن فعالیت می‌کند، به پیش‌بینی روند تغییرات کمک می‌کند و همچنین در درگیر نمودن آنها در روند تصمیم‌گیری سازمان مشارکت دارد.

خلاصه‌ای از چهار عامل (نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها) به شرح زیر است:

1. نقاط قوت: نقاط قوت خصوصیاتی هستند که ما را قادر به انجام مأموریت سازمان می‌کنند. این نقاط، مبنایی در تداوم و پایداری موفقیت هستند.

نقاط‌قوت می‌توانند محسوس یا نامحسوس باشند. این نقاط مواردی هستند که شما به خوبی از آن‌ها شناخت دارید یا در آن‌ها تخصص پیدا کرده‌اید؛ آن‌ها شامل صفات و خصوصیات کارمندان شما (به‌صورت جداگانه و به‌عنوان یک تیم) و ویژگی‌های متمایز‌ی هستند که به سازمان شما سازگاری می‌بخشند.

نقاط قوت جنبه‌های سودمند یا قابلیت‌های یک سازمان است که شامل صلاحیت‌های انسانی، توانایی‌های فرآیند، منابع مالی، محصولات و خدمات، حسن‌نیت مشتری و وفاداری برند هستند. نمونه‌هایی از نقاط قوت سازمان، منابع مالی بزرگ، خط تولید گسترده، فقدان بدهی، کارکنان متعهد و ... هستند.

2. نقاط ضعف: نقاط ضعف خصوصیاتی هستند که مانع از رسیدن به مأموریت و دستیابی به پتانسیل کامل ما می‌شوند. این نقاط ضعف باعث تخریب نفوذ موفقیت و رشد سازمانی می‌شوند. نقا ضعف فاکتورهایی هستند که استانداردهایی را که ما احساس می‌کنیم باید آنها را برآورده کنیم، تحقق نمی‌بخشند.

نقاط ضعف در یک سازمان می‌تواند ماشین‌آلات ناکارآمد، امکانات تحقیق و توسعه ناکافی، محدوده محصولات کم، تصمیم‌گیری ضعیف و غیره باشد. ضعف‌ها قابل کنترل هستند. آنها باید به حداقل برسند یا حذف شوند. به‌عنوان مثال - برای غلبه بر ماشین‌آلات منسوخ، ماشین‌آلات جدید را می‌توان خریداری کرد. نمونه‌های دیگری از ضعف‌های سازمانی شامل بدهی‌های بزرگ، گردش مالی زیاد کارکنان، پروسه تصمیم‌گیری پیچیده، محدوده محصولات کم، تلفات زیاد مواد خام و غیره هستند.

3. فرصت‌ها: فرصت‌ها توسط محیطی که سازمان ما در آن فعالیت می‌کند ارائه می‌شوند. این فرصت‌ها زمانی به‌وجود می‌آیند که یک سازمان بتواند از شرایط محیطی خود برای برنامه‌ریزی و اجرای استراتژی‌هایی که باعث می‌شود سودآور‌تر شود، استفاده کند. سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از فرصت‌ها، مزیت رقابتی کسب کنند.

سازمان باید همواره مراقب باشد و فرصت‌ها را تشخیص دهد و هر زمان که به‌وجود می‌آیند آنها را درک کند. انتخاب موارد هدفی که به بهترین وجه در خدمت مشتریان هستند، در‌ حالی‌که نتایج مورد نظر خود را کسب می‌کنند، کار دشواری است. فرصت‌ها ممکن است از بازار، رقابت، صنعت‌/‌دولت و فناوری ایجاد شوند. افزایش تقاضا برای ارتباطات مخابراتی همراه با رفع محدودیت‌ها، فرصتی عالی برای شرکت‌های جدید جهت ورود به بخش مخابراتی و رقابت با شرکت‌های موجود برای کسب درآمد است.

4. تهدیدها: تهدیدها هنگامی به‌وجود می‌آیند که شرایط محیط خارجی، قابلیت اطمینان و سودآوری تجاری سازمان را به خطر می‌اندازد. تهدیدها هنگامی‌که با نقاط ضعف ارتباط دارند، آسیب‌پذیری را به بار می‌آورند. همچنین آن‌ها غیرقابل کنترل هستند. هنگامی‌که یک تهدید به‌وجود می‌آید، ثبات‌و‌بقا می‌تواند در خطر باشد. نمونه‌هایی از این تهدید‌ها عبارتند ‌از: ناآرامی در میان کارکنان؛ فناوری در حال تغییر، افزایش رقابت منجر به ظرفیت بیش از حد، جنگ بر سر قیمت، کاهش سود صنعت و غیره.

مزایای تجزیه‌و‌تحلیل  SWOT

تجزیه‌و‌تحلیل SWOT در فرمولاسیون و انتخاب استراتژی نقش مهمی دارد. این تجزیه تحلیل یک ابزار قوی است، اما شامل یک عنصر ذهنی بزرگ است. بهتر است از آن به‌عنوان یک راهنما استفاده شود و نه به‌عنوان یک نسخه. تجارت‌های موفق بر روی نقاط قوت خود تأکید دارند، ضعف خود را رفع می‌کنند و در برابر ضعف‌های داخلی و تهدیدهای خارجی خود را محافظت می‌کنند. همچنین آن‌ها بر روی محیط تجارت خود به‌طور منظم توجه دارند و فرصت‌های جدید را سریع‌تر از رقبای خود می‌شناسند و از آنها بهره می‌برند.

تجزیه‌و‌تحلیل SWOT طبق شیوه زیر به برنامه‌ریزی استراتژیک کمک می‌کند:

1. یک منبع اطلاعات برای برنامه‌ریزی استراتژیک است.

2. نقاط قوت سازمان را ترسیم می‌کند.

3. نقاط ضعف آن را معکوس می‌کند.

4. واکنش خود را به فرصت‌ها بیشتر می‌کند.

5. بر تهدیدهای سازمان غلبه می‌کند.

6. به شناسایی مهارت‌های اصلی شرکت کمک می‌کند.

7. به تعیین اهداف برنامه‌ریزی استراتژیک کمک می‌کند.

8. به شناخت گذشته، حال و آینده کمک می‌کند، به‌طوری‌که با استفاده از داده‌های گذشته و فعلی، می‌تواند برنامه‌های آینده را تنظیم کند.

تجزیه‌و‌تحلیل SWOT اطلاعاتی را فراهم می‌آورد که به هماهنگ‌سازی منابع و قابلیت‌های شرکت با محیط رقابتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند، کمک می‌کند.

 

چارچوب تجزیه‌وتحليل SWOT

 

محدودیت‌های تجزیه‌و‌تحلیل SWOT

تجزیه‌و‌تحلیل SWOT ‌دارای محدودیت‌هایی است؛ این محدودیت‌ها ممکن است باعث شود سازمان‌ها شرایط را بسیار ساده بنگرند؛ به این دلیل، امکان دارد سازمان‌ها برخی از ارتباطات کلیدی استراتژیک را که ممکن است رخ دهد، نادیده بگیرند. علاوه بر این، دسته‌بندی جنبه‌هایی مانند نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها ممکن است بسیار ذهنی باشد زیرا درجه عدم‌قطعیت زیادی در بازار وجود دارد. تجزیه‌و‌تحلیل SWOT بر اهمیت این چهار جنبه تاکید می‌کند، اما اشاره‌ای به چگونگی شناسایی این جنبه‌ها توسط سازمان ندارد.

 محدودیت‌های خاصی در تجزیه‌و‌تحلیل SWOT وجود دارند که در کنترل مدیریت نیستند؛ این موارد به شرح زیر هستند: 

1. افزایش قیمت؛

2. مواد‌اولیه/ ورودی؛

3. قوانین دولتی؛

4. محیط اقتصادی؛

5. جستجو یک بازار جدید برای محصول که به‌دلیل محدودیت‌های وارداتی، بازار خارج از کشور ندارد؛ و غیره.

محدودیت‌های داخلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

الف. امکانات تحقیق و توسعه ناکافی؛

ب. محصولات مشکل‌دار به‌دلیل کنترل کیفیت پایین؛

ج. روابط صنعتی ضعیف؛

د. فقدان کارگر ماهر و کارآمد؛ و غیره.

منبع: managementstudyguide.com