مقدمه

شرکت استارت‌آپی آکسفورد نانوپور «Oxford Nanopore Technologies»، در سال 2005 میلادی با هدف توسعه یک سیستم الکتریکی برای سنجش‌های تک‌مولکولی تأسیس گردید. این شرکت که در پارک علمی آکسفورد مستقر است، دفاتری در کمبریج، نیویورک و شانگهای داشته و فراتر از آن، برخی شعب تجاری، در ژاپن، آلمان، فرانسه و هند دارد. آکسفورد نانوپور، تا سال 2008 میلادی با نام «Oxford NanoLabs» شناخته می‌شد و از ماه می این سال، به آکسفورد نانوپور تکنولوژی تغییر نام داد. شعار کلیدی این شرکت که در توصیف خود بکار گرفته است، به‌خوبی نشان‌دهنده حیطه فعالیت و حوزه‌های کلیدی این استارت‌آپ است: «زیست‌شناسی: برای هر کسی، در هر کجا».

آکسفورد نانوپور، به دنبال آنالیزهای بیولوژیکی با عملکرد بالا است که خروجی آن، فناوری کلیدی توالی «DNA/RNA» به‌عنوان یک تکنیک کارآمد، قابل‌دسترس و ساده است. این فناوری که مبتنی بر مفاهیم الکترونیک توسعه یافته است، در بیش از 70 کشور جهان و در طیف وسیعی از برنامه‌های تحقیقاتی بیولوژیک، مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مهم‌ترین کاربردهای فناوری یادشده، می‌توان به مطالعات ژنومیک انسانی در مقیاس‌های بزرگ، تحقیقات سرطان، میکروبیولوژی، علوم مرتبط با گیاهان و تحقیقات زیست‌محیطی اشاره نمود. علاوه بر تحقیقات بیولوژیک، فناوری «نانوپور» در بخش‌هایی که ارائه اطلاعات معنی‌دار در کوتاه‌ترین زمان ممکن مورد نیاز است، مانند مراقبت‌های بهداشتی، کشاورزی، آموزش و مراقبت از آب و غذا، بکار گرفته می‌شود. این فناوری انحصاری، مقیاس‌پذیر بوده و با طراحی و عرضه دستگاه جیبی «MinION»، به‌عنوان یک دستگاه قدرتمند و قابل‌حمل که می‌تواند حجم زیادی از داده‌های مرتبط با توالی‌های ژنتیکی را بخواند، تقاضاهای کوچک مرتبط با آزمایشگاه‌های تحقیقاتی را می‌توان پاسخ داد. همچنین دستگاه‌های «GridION X5» و «PromethION»، برای تقاضاهای مرتبط با پروژه‌های ژنومیک بزرگ‌تر طراحی شده که می‌تواند حجمی بالغ بر 100 گیگابایت اطلاعات را در خود جای دهد.

محصولات و خدمات

ایده اصلی راه‌اندازی آکسفورد نانوپور، مبتنی بر تحقیقات و مطالعات یکی از اساتید دانشگاه آکسفورد، دکتر «هاگان بایلی» بوده که در سال 2008 میلادی، با آغاز مجموعه‌ای از همکاری‌های تحقیقاتی با مؤسساتی همچون دانشگاه هاروارد، کالیفرنیا و بوستون، توسعه یافت. مهم‌ترین ویژگی محصولات و فناوری‌های نانوپور، سهولت استفاده از آن‌ها بوده که این استارت‌آپ، با تمرکز بر آماده‌سازی آسان و سریع و افزودن ویژگی‌هایی مانند خودکار بودن و قابلیت برنامه‌ریزی، به دنبال دستیابی به آن است.

اولین محصول تجاری این استارت‌آپ، «MinION»، در سال 2014 میلادی به‌صورت محدود تولید شده و یک سال بعد، با موفقیت تجاری‌سازی شد. عرضه محصولات دیگر شامل «GridION» و «PropmethION» نیز در سال‌های 2017 و 2018 میلادی انجام گرفته است. عمده‌ترین محصولات این شرکت به شرح زیر است:

1. «MinION»: تنها دستگاه قابل‌حمل و مبتنی بر «Real Time» برای توالی‌های «DNA» و «RNA»؛ این دستگاه کمتر از 100 گرم وزن داشته و هیچ‌گونه زیرساخت محاسباتی ویژه‌ای نیاز ندارد. به‌سادگی می‌توان با استفاده از یک «USB 3» آن را به یک لپ‌تاپ متصل نموده و از آن استفاده نمود. این محصول، در نسخه تجاری و با قیمت اولیه 1000 پوند در دسترس است.

2. «MinIT»: یک دستگاه برای خواندن اطلاعات که نیاز به لپ‌تاپ اختصاصی برای توالی‌یابی نانوپور به وسیله «MinION» را از بین می‌برد.

3. «GridION X5» یک گزینه ایده‌آل برای آزمایشگاه‌هایی که پروژه‌های متعدد در زمینه توالی‌های نانوپور داشته و نیاز به حجم بالاتری از منابع ذخیره شده دارند. این نسخه از محصول، قابلیت تولید بیش از 100 گیگابایت اطلاعات را در زمان کار داشته که در زمان واقعی نیز نسبت به آنالیز آن‌ها اقدام می‌نماید و عملکرد آن، مشابه با فناوری پایه مورد استفاده در «MinION» است.

4. «PromethION»: یک دستگاه برای استفاده از فناوری توالی‌یابی «DNA» و «RNA» در مقیاس‌های بسیار وسیع که قادر به اجرای 48 سلول جداگانه در یک سیستم پایه است. آزمایش‌های مختلف و مجزا، بنا بر نیاز کاربر، می‌تواند متوقف شده و یا چند آزمایش را برای افزایش سرعت، به‌طور هم‌زمان انجام داد.

5. «VolTRAX»: یک دستگاه کوچک برای آماده‌سازی نمونه‌های آزمایشگاهی بیولوژیکی که جایگزینی مطلوب برای بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی حال حاضر به شمار می‌آید. نسخه اولیه این دستگاه، در دسترس متقاضیان بوده و نسخه جدید آن، تحت عنوان «VilTRAX V2»، تا اواخر سال 2018 میلادی به بازار عرضه خواهد شد.

6. «Flongle»: سریع‌ترین، قابل‌دسترس‌ترین و مقرون به‌صرفه‌ترین سیستم توالی‌یابی برای آزمایشات بسیار کوچک.

7. «SmidgION»: این دستگاه را می‌توان نوع پیشرفته‌تر «MinION» به‌عنوان دستگاه قابل‌حمل آکسفورد نانوپور دانست که با هدف توسعه و کوچک‌سازی بیشتر، فاز مطالعاتی آن آغاز شده است.

سرمایه‌گذاری‌های جذب شده

مجموع سرمایه‌گذاری‌های جذب شده از سوی این استارت‌آپ در دوره‌های مختلف تأمین مالی، به بیش از 451 میلیون پوند می‌رسد که مشخصات اغلب سرمایه‌گذاران، به‌طور کامل از سوی این شرکت، اعلام شده است. مهم‌ترین سرمایه‌گذاران این استارت‌آپ، شامل «IP Group»، «Woodford Investment Management»، «Illumina» و «GT Healthcare Capital Partners» هستند که به‌عنوان سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر، رهبری دوره‌های مختلف تأمین مالی آکسفورد نانوپور را بر عهده داشته‌اند. خلاصه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های جذب شده این شرکت از زمان راه‌اندازی تاکنون به شرح زیر است:

• سرمایه‌گذاری دوره بذر از «IP Group»، سال 2005؛
• 7.75 میلیون پوند، سال 2006؛
• 10 میلیون پوند، سال 2008؛
• 14 میلیون پوند، سال 2009؛
• 17.4 میلیون پوند، 2010؛
• 25 میلیون پوند، 2011؛
• 31.4 میلیون پوند، 2012؛
• 40 میلیون پوند، 2013؛
• 35 میلیون پوند، 2014؛
• 70 میلیون پوند، 2015؛
• 100 میلیون پوند، 2016؛
• 140 میلیون پوند، 2018؛

با توجه به روند صعودی جذب سرمایه از سوی آکسفورد نانوپور، می‌توان چنین استنباط نمود که این شرکت استارت‌آپی، توانسته است چرخه‌ای موفق از تبدیل ایده به محصول و تجاری‌سازی آن را طی نموده و علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران برای شراکت در پروژه‌های توسعه‌ای این شرکت با گذشت زمان رو به فزونی گذاشته است.

تیم کاری

بنیان‌گذاران آکسفورد نانوپور، عبارتند از دکتر «گوردون سانگرا»، دکتر «اسپایک ویلکاکز» و پروفسور «هاگان بایلی» که با بودجه اولیه «IP Group»، توانستند آن را تأسیس نمایند. مدیریت ارشد این استارت‌آپ از زمان راه‌اندازی، بر عهده دکتر سانگرا بوده که تجربه وی در ترکیب فناوری‌های بیولوژیکی و الکترونیکی و سال‌ها فعالیت در حوزه‌های فناورانه، توانسته است مدیریتی موفق را برای آکسفورد نانوپور به ارمغان بیاورد. وی پیش از این، موفق به عرضه محصولات سنجش قند خون به بازار شده است که زندگی بسیاری از بیماران دیابتی در سرتاسر جهان را با تغییر روبرو نموده است. گفتنی است، پروفسور هاگان بایلی در سال 2015 میلادی، از عضویت در هیئت‌مدیره بازنشسته گردید.

این شرکت، در حال حاضر دارای بیش از 350 کارمند در رشته‌های مختلف زیست‌شناسی مولکولی، کامپیوتر، مهندسی، الکترونیک، ساخت و تولید، تجاری‌سازی و نانو فناوری است. در سال 2008 میلادی، دکتر «جان میلتون» و «کلایو براون» نیز به تیم مدیریت اجرایی آکسفورد نانوپور پیوستند که تجارب زیادی در زمینه توسعه فناوری توالی‌یابی «DNA» در شرکت «Solexa» داشتند. توسعه تیم کاری در جولای 2009، با نقل‌مکان شرکت به پارک علمی آکسفورد تسریع گردید و در ادامه، در سال 2011 میلادی، دفتری جدید در کمبریج نیز افتتاح شد. تیم مدیریتی آکسفورد نانوپور، به رهبری دکتر گوردون سانگرا، دارای سابقه‌ای درخشان در عرضه فناوری‌های برافکن به بازار تقاضا است (فناوری‌های برافکن، فناوری‌های مبتنی بر نوآوری‌های رادیکال هستند که نظم و ساختار رقابت را به کلی بر هم زده و موجب جایگزینی یک فناوری نوظهور می‌شوند).

تیم اجرایی فعلی آکسفورد نانوپور متشکل از افراد زیر است:

1. «گوردون سانگرا»: بنیان‌گذار و مدیرعامل، دکترای فناوری بیوالکتریک؛

2. «اسپایک ویلکاکز»: مدیر ارشد اجرایی و یکی از نفرات مؤثر در راه‌اندازی 14 کسب‌وکار فناورانه در سه دانشگاه برتر آمریکا، دکترای بیوشیمی؛

3. «کلایو براون»: مدیر ارشد فناوری و از نفرات کلیدی توسعه محصول در آکسفورد نانوپور، کارشناس ارشد بیولوژی محاسباتی؛

4. «جان میلتون»: مدیر ارشد علمی و مسئول تمامی فعالیت‌های تحقیق و توسعه در آکسفورد نانوپور، دکترای شیمی؛

5. «جیم مک‌دونالد»: مدیر مالی با تجارب مدیریتی قابل‌توجه در صنعت پزشکی، بهداشت و درمان، وکالت؛

6. «زو مک دوگال»: مدیر ارتباطات و توسعه روابط استراتژیک شرکت با مشتریان و سرمایه‌گذاران، کارشناس فروش و بازاریابی؛

استراتژی مالکیت فکری

آکسفورد نانوپور، از ابتدای تأسیس، توجهی ویژه به حفاظت از دارایی‌های فکری خود داشته و هم‌اکنون دارای بیش از 600 پتنت انتشاریافته است. با توجه به سرمایه‌گذاری‌های وسیع و ارزش بالای فناوری‌های توسعه‌یافته توسط این شرکت، مجموعه گسترده‌ای از مجوزهای بهره‌برداری از پتنت، از سوی این شرکت صادر شده که یک منبع درآمدی چشمگیر برای آن به‌حساب می‌آید.

همکاری‌های تحقیقاتی این استارت‌آپ، به‌ویژه در خلال سال‌های 2005 تا 2008 میلادی، موجب شده است تا مجموعه‌ای از موافقت‌نامه‌های صدور مجوز و همکاری در حوزه مالکیت فکری، بین آکسفورد نانوپور و برخی از مهم‌ترین مؤسسات تحقیقاتی منعقد شود که از آن جمله، می‌توان به «ISIS» (دانشگاه آکسفورد)، هاروارد، کالیفرنیا، استنفورد، کمبریج، ایلینوی، تگزاس و ساوت‌همپتون اشاره نمود.