تجزیه‌و‌تحلیل نیروهای پنج‌گانه پورتر

تجزیه‌و‌تحلیل نیروهای پنج‌گانه پورتر روش و ابزاری مفید برای تجزیه‌و‌تحلیل محیط خارجی است که صنایع در آن فعالیت می‌کنند. جنبه کلیدی در مورد استفاده از نیروهای پنج‌گانه پورتر برای صنعت هواپیمایی در ایالات‌متحده این است که صنعت خطوط هوایی از سوی تعدادی از عوامل خارجی شامل کاهش ترافیک مسافری، افزایش هزینه‌های عملیاتی، قیمت سوخت بالا و هزینه‌های تعمیر‌ و ‌نگهداری بالا تحت فشار نزولی زیادی بوده است و این موضوع صرف‌نظر از رقابت شدید با وسایل نقلیه کم هزینه‌تر که منجر به کاهش قیمت شده است، به‌شدت این صنعت را تحت تأثیر قرار داده است. در‌ واقع می‌توان گفت که صنعت هواپیمایی در سطح جهانی دچار «مرگ‌مارپیچی» است و به همین ترتیب، چندین شرکت حمل‌ونقل هوایی برجسته در ایالات‌متحده یا مجبور به ورشکستگی بوده‌اند یا تنها برای خارج نشدن از دور فعالیت، مجبور به ادغام با دیگر شرکت‌های هواپیمایی شده‌اند.

قدرت تأمین‌کننده

قدرت تأمین‌کنندگان در صنعت هواپیمایی بسیار زیاد است، به این دلیل که سه ورودی شرکت‌های هواپیمایی یعنی سوخت، هواپیما و نیروی کار همگی تحت تاًثیر محیط خارجی قرار دارند. به‌عنوان مثال، قیمت سوخت هواپیما به نوسانات بازار جهانی نفت مرتبط است که می‌تواند به‌علت عوامل جغرافیایی، سیاسی و غیره به‌شدت تاًثیر پذیرد. به همین ترتیب، نیروی کار به قدرت اتحادیه‌هایی وابسته است که اغلب چانه‌زنی می‌کنند و امتیازات غیرمنطقی و گران‌قیمتی را از خطوط هوایی دریافت می‌کنند. سوم، صنعت هواپیمایی به فروش مستقیم یا اجاره لیزینگ نیاز دارد، یعنی این‌که خطوط هوایی برای تهیه و نگهداری هواپیما به دو غول ایرباس و بوئینگ نیاز دارند. این دلیلی است که قدرت تاًمین‌کنندگان را از لحاظ سه ورودی که برای آن‌ها لازم است، با توجه به چارچوب نیروی پنج‌گانه پورتر، طبقه‌بندی می‌کند.

قدرت خریدار

با گسترش سیستم‌های فروش و توزیع آنلاین بلیط، مشتریان دیگر نیازی به عاملان و واسطه‌ها و همچنین شرکت‌های هواپیمایی برای تهیه بلیط ندارند. به‌غیر‌ از‌ این، ورود شرکت‌های حمل‌و‌نقل هوایی ارزان و رقابت بر سر قیمت، به نفع مشتریان بوده است. علاوه‌ بر ‌این، مقررات سختگیرانه نسبت به سمت و سوی تقاضای صنعت هواپیمایی به این معنی است که مسافران توسط قانون‌گذاران محافظت می‌شوند، یعنی تعادل قدرت به نفع آن‌ها است. تمامی این عوامل باعث می‌شود صنعت هواپیمایی قدرت را به مصرف‌کنندگان واگذار کرده و از ‌این‌رو، قدرت خریداران طبق روش نیروهای پنج‌گانه پورتر، به‌طور متوسط رو ‌به بالا است. به‌غیر ‌از ‌این، خریداران می‌توانند در «تعیین قیمت» شرکت کنند، به این معنی که نوسانات قیمت، آن‌ها را نمی‌ترساند زیرا آن‌ها کانال‌های متعددی دارند که می‌توانند بلیط‌های خود را از آن طریق رزرو کنند.

موانع ورود و خروج 

برای ورود به صنعت هواپیمایی به سرمایه‌گذاری زیادی نیاز است و حتی زمانی‌که خطوط هوایی باید از بخش خارج شوند، ضرر و زیان بسیاری را متحمل می‌شوند. این بدان معنی است که موانع ورود و خروج برای صنعت هواپیمایی زیاد هستند؛ زیرا ورود به صنعت هواپیمایی نیازمند تزریق سرمایه بالایی است و هر‌کسی نمی‌تواند وارد این صنعت شود، که علاوه بر این، نیاز به دانش و تخصص پیچیده در این بخش، یک بازدارنده محسوب می‌شود. موانع خروج نیز تحت تأثیر مقررات هستند زیرا قانون‌گذاران در ایالات‌متحده اجازه نمی‌دهند که شرکت‌های هواپیمایی از صنعت خارج شوند، مگر این‌که راضی شوند یک دلیل واقعی برای تجارت وجود دارد. علاوه بر ‌این، صنعت هواپیمایی بهره‌وری و هم‌افزایی را از طریق اقتصاد مقیاس افزایش می‌دهد و از ‌این‌رو، موانع ورود زیاد هستند. بنابراین، با اعمال چارچوب نیروهای پنج‌گانه پورتر، ما متوجه می‌شویم که خطوط هوایی موانع ورود و خروج قابل ملاحظه‌ای دارند که نشان می‌دهد تأثیر این ابعاد بسیار بالا است.

تهدید از سوی جایگزین‌ها و مکمل‌ها

صنعت هواپیمایی در ایالات‌متحده در معرض خطر جایگزینی و مکمل‌ها نیست زیرا در کشورهای در حال توسعه، مصرف‌کنندگان لزوماً از قطار یا اتوبوس برای سفر استفاده نمی‌کنند. این بدان معنی است که پرواز یک پدیده طبیعی برای مصرف‌کنندگان است و از ‌این‌رو، اثر جایگزین‌هایی مانند قطار و اتوبوس کم است. مطمئناً بسیاری از آمریکایی‌ها نیز از اتومبیل‌های خود برای سفرهای طولانی استفاده می‌کنند و به این معنی است که تهدید از سوی جایگزین‌ها وجود دارد. در مورد مکمل‌ها، ارائه خدماتی مانند اینترنت رایگان، غذا و وسایل آسایش مسافران که توسط شرکت‌های هواپیمایی ارائه شده است، واقعاً به معنای افزایش مسافران بیشتر نیست، چرا ‌که در گذشته نزدیک، مسافران مسافربری با قیمت‌های پایین‌تری مواجه بودند.

شدت رقابت رقیب

همان‌طور که در مقدمه ذکر شد، صنعت هواپیمایی در ایالات‌متحده به‌شدت رقابتی است و این موضوع به‌دلایل متعددی است که عبارتند از ورود شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی ارزان، مقررات سختگیرانه این صنعت که در آن ایمنی، منجر به هزینه‌های عملیاتی بالا می‌شود و این واقعیت که خطوط هوایی با توجه به مدل تجاری که به‌ویژه در زمان حرکت سریع و قطعی در صنعت، کمی متفاوت است، فعالیت می‌کنند. به‌غیر از این موارد، صنعت هواپیمایی در سمت و سوی عرضه مقررات بیشتری نسبت به طرف تقاضا دارد، یعنی به جای آن‌که شرکت‌های هواپیمایی در انتخاب بازارها و بخش‌های هدف آزاد باشند، این مسافران هستند که می‌توانند توسط قانون‌گذاران مورد توجه و اهمیت قرار بگیرند. این موضوع نشان می‌دهد که شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی ارزان، به معنای واقعی کلمه، خطوط هواپیمایی با خدمات کامل را تحت تأثیر قرار داده‌اند و با توجه به رقابت شدیدی که همیشه در ایالات‌متحده بوده است، این بخش یکی از رقابتی‌ترین قسمت‌ها در کشور است.

منبع: www.managementstudyguide.com